In 1960 kende Spanje 1.300 verkeersdoden, dit jaar zullen het er voor het eerst minder dan 1.000 zijn. Tot 16 december zijn er 832 dodelijke verkeersslachtoffers gemeld; dat is 21% minder dan in dezelfde periode vorig jaar. En 2019 was al het beste jaar in de geschiedenis, met 1.101 verkeersdoden.
Ommekeer door corona
2020 begon met een piek in het aantal verkeersdoden, tot het coronavirus uitbrak en Spanje plotseling op slot ging. Tot de aankondiging van de noodtoestand op 14 maart vielen er 201 doden in het verkeer, 15 meer dan in dezelfde periode in 2019, een stijging van 8 procent. Na de uitbraak verminderde de mobiliteit in het voorjaar met zo’n 90 procent in grote steden zoals Madrid. Dat had onmiddellijk effect; tijdens de 98 dagen van de eerste noodtoestand daalde het aantal verkeersdoden met 59 procent; 117 tussen 15 maart en 20 juni. Een jaar eerder waren dat er 287. In de periode daarna stierven 514 mensen op interlokale wegen, 63 minder (11%) dan in dezelfde periode vorig jaar.
Groter verschil verwacht
‘Dit verschil is heel klein, rekening houdend met de gevolgen van de lockdown zou het groter moeten zijn’, zegt Ana Novella, voorzitter van Stop Accidents. Zij benadrukt dat het meten van dit effect ‘zeer moeilijk is’.
De geraadpleegde overheidsbronnen beamen dat het, zonder precedent, erg moeilijk is om de balans op te maken. ‘Het is te vroeg om conclusies te trekken’, meldt het Directoraat-Generaal van Verkeer voorzichtig. Het lijkt erop dat weggebruikers na versoepeling van de maatregelen harder reden dan voor de uitbraak van de pandemie. Ook dat mensen minder gewend waren om te rijden, speelde een rol.
Er kwamen nieuwe risico’s bij, bovenop de bestaande gevaren. Yolanda Doménech, Directeur van de Spaanse Vereniging ter Preventie van Verkeersongevallen, heeft er in het Congres op aangedrongen om daadkrachtiger op te treden tegen veelplegers. Een van haar voorstellen was om voertuigen in beslag te nemen als er gevaar voor de fysieke integriteit dreigt.
Tactische stedenbouw en snelheidsbeperking
‘De cijfers tussen de jaren zijn niet vergelijkbaar, maar we zien wel dat de mobiliteitsstromen veranderen door bijvoorbeeld het thuiswerken’, zegt verzekeringsadviseur Ramón Ledesma. Hij voorspelt dat twee zaken van invloed zullen zijn op de daling van het aantal sterfgevallen. Als eerste noemt hij de ‘tactische stedenbouw’, waarbij hij de voetganger een prominente plaats toekent en het gebruik van de auto beperkt. ‘Hier was al sprake van en is nu een prioriteit die in steden als Valencia en Barcelona in een stroomversnelling is gekomen. Dit zal de neerwaartse trend in het aantal slachtoffers versterken’.
Ten tweede refereert hij aan de snelheidsbeperking tot max. 30 kilometer per uur in de stad -op straten met slechts één rijstrook per richting- die in november is ingevoerd en binnen zes van kracht zal zijn. Een euwe mijlpaal voor directeur-generaal van Verkeer Pere Navarro, die ook al de verlaging vorig jaar van de toegestane maximumsnelheid van 100 naar 90 kilometer per uur op secundaire wegen heeft doorgevoerd. Dit resulteerde in het laagst geregistreerde dodental tot nu toe. Van de 832 doden tot nu toe dit jaar vielen er 193 op snelwegen en autowegen – een daling van 32% – en 639 op andere wegen, waar de daling lager was (17%).
Zorg om motorrijders
De groep motorrijders zijn het grootste zorgpunt, ook al daalde het aantal doden hier het hardst, met 35 procent. Er waren 169 slachtoffers, 90 procent minder dan vorig jaar. ‘Ieder jaar zijn er zo’n 400 doden op motoren. Dat was in 2000 zes procent van alle sterfgevallen en is nu gestegen naar 23 procent, terwijl Het aantal doden in andere voertuigen met 70 procent is gedaald. In 2025 zal één op de drie verkeersdoden een motorrijder zijn’ vervolgt Ledesma.
April het best, juli het slechtst
Januari, met 82 verkeersdoden, en september, met 98, zijn de twee maanden met meer doden in 2020 dan in 2019 (respectievelijk negen en één meer).
In april was het aantal doden op interlokale wegen het laagst (30), gevolgd door december, met 42, maar omdat de telling maar tot de 16e van deze maand gaat, zal december mei -met 43 sterfgevallen de beste maand na april-, overtreffen. Juli was met 114 doden (117 in 2019) de slechtste maand, ondanks de lagere mobiliteit dan in voorgaande jaren.
Grootste daling in Catalonië en Madrid
310 van de in totaal 832 dodelijke slachtoffers bij verkeersongevallen buiten de steden waren kwetsbare weggebruikers; voetgangers, fietsers en motorrijders. Het aantal overleden toeristen bedraagt 405.
Deelregio Catalonië liet de grootste daling (40%) van het verkeersdoden zien; van 170 in 2019 naar 102 in 2020, gevolgd door Madrid, met een daling van 77 naar 43.