Het bewateringssysteem in het park zelf staat onder permanent toezicht, maar het voortbestaan van het park is ook afhankelijk van de kwaliteit van het water buiten dit systeem. Uit een onderzoek van de afdeling Ecologie van de Wetlanden Doñana (onderdeel van de Spaanse Raad voor Wetenschappelijk Onderzoek CSIC) is gebleken dat het rivierwater in de omgeving van het park sterk vervuild is.
Niet verenigbaar met het leven
Het gaat om een overschot aan voedingsstoffen als nitraten en fosfaten waardoor zogeheten eutrofiëring optreedt. Dit fenomeen heeft in Spanje ook al grote schade aangericht aan de Mar Menor en vormt nu dus eveneens een bedreiging voor natuurpark Doñana. Volgens de CSIC zijn op een aantal plaatsen de concentraties vervuilende stoffen zo hoog, dat deze op langere termijn niet meer verenigbaar zijn met het leven van de flora en fauna in het park dat een van de belangrijkste wetlands van Europa is.
Landbouwoppervlak in 25 jaar vijf keer zo groot
In het onderzoek is drie jaar lang, op 56 verschillende punten de concentratie voedingsstoffen in het aanvoerende rivierwater geanalyseerd. Bij de resultaten uit deze analyses zijn vervolgens gegevens toegevoegd over de toename van landbouwkassen in het gebied. Hieruit bleek dat het oppervlak aan landbouwgrond sinds 1995 met liefst 487 procent is toegenomen. Regenwater voert de afvalstoffen uit deze kassen mee waarna ze in het grondwater van het natuurpark terechtkomen. Als de concentratie van deze stoffen te hoog wordt, zijn de natuurlijke biologische en chemische processen niet meer in staat om de vervuiling tegen te gaan.
Natuurlijke oplossingen
Deze situatie is zorgelijk omdat enerzijds de intensieve landbouw moeilijk nog is terug te dringen en anderzijds de vervuiling zich voordoet op plaatsen waar de waterkwaliteit voor het park niet onder toezicht staat. Onderzoeksleider Irene Paredes pleit er dan ook voor dat deze controles ook in gebieden buiten het park worden uitgevoerd. Op de korte termijn zouden groene filters geplaatst kunnen worden die de voedingsstoffen in het water tegenhouden. Volgens een onderzoek dat gepubliceerd werd in Nature Sustainability, kunnen maatregelen zoals een aanpassing van het landbouwdrainagesysteem de nitraatconcentratie verlagen met wel 25 tot 78 procent.
Een onderzoeksteam van de Universiteit van Sevilla onderzoekt de mogelijkheden van een natuurlijk reinigingsmechanisme met een 150-tal bacteriestammen die de nitratenconcentratie in het water kunnen verlagen en het ecosysteem kunnen beschermen tegen overige ziekteverwekkers.
De natuur in Doñana wordt ook door andere factoren bedreigd. Een daarvan is de illegale onttrekking van water in de directe omgeving van het beschermde gebied. Dit gebeurt op ruim 2.000 plaatsen in 25 omliggende gemeenten. Met name de teelt van aardbeien, frambozen en bosbessen ligt daaraan ten grondslag.
“Doñana bestaat voornamelijk uit water. En een van de grootste problemen van het park is de waterdiefstal. Sinds men in de jaren ‘80 met het kweken van aardbeien in kassen begon, stroomt er tot wel 80% minder water door de beken naar het moeras”, verklaarde Enrique Segovia, directeur Natuurbehoud van het WWF in Spanje, in augustus vorig jaar tijdens een videopresentatie van een rapport over de milieubedreigingen waar Doñana mee kampt.ç
“Het nationaal park Doñana vecht al 50 jaar voor zijn voortbestaan. Het ecologisch evenwicht is er kwetsbaar; als de overheid geen serieuze maatregelen neemt om het park te beschermen, kan de verslechtering onomkeerbaar zijn en is de toekomst van dit Werelderfgoed, waar de deelregering van Andalusië en de centrale regering verantwoordelijk voor zijn, zeer onzeker”, zei Teresa Gil toe. Zij is bij het WWF Spanje verantwoordelijk voor het waterbeheer.