Al voor april bereikten de energieprijzen in Spanje historisch hoge niveaus. Het afgelopen jaar is stroom 45% (zo’n 25 euro gemiddeld per maand) duurder geworden. De Spaanse consumentenorganisatie FACUA waarschuwt ervoor dat de elektraprijzen nog verder zullen stijgen. Bovendien is juist een hervorming in de elektriciteitsrekening doorgevoerd, waardoor die nu bepaald worden op basis van dal-, middel- en piektarieven.
Grote sociale en economische gevolgen
Veel Spanjaarden kunnen hun elektriciteitsrekening niet of nauwelijks betalen. Ongeveer 7,6 procent van de Spaanse bevolking lijdt aan energiearmoede. Zij kunnen hun huizen in de winter niet verwarmen. De economische en sociale gevolgen van verdere prijsstijgingen zullen dus groot zijn.
Geen urgentie
Vorige week kondigde de Spaanse ministerraad een hervorming aan die als doel heeft de elektriciteitsrekening van de Spaanse huishoudens met 4,8 procent te verlagen. Ook moet de hervorming voorkomen dat energieleveranciers de hogere kosten van hun CO2-uitstoot doorberekenen aan de consument.
Via de normale parlementaire procedure kan deze hervorming echter maanden gaan duren. De regering had ook kunnen kiezen voor een koninklijk wetsbesluit (el real decreto-ley). Dit is een rechtsregel die in buitengewone situaties met spoed kan worden doorgevoerd. Ondanks dat deze versnelde procedure tijdens de huidige zittingsperiode al vaker is toegepast, lijkt de Spaanse regering daar nu geen oren naar te hebben.
Eerder (2018) koos de Spaanse regering nog wel voor een koninklijk wetsbesluit om de elektriciteitsfactuur van de consument te verlagen. Dit via een vrijstelling van energiebelasting (7%) gedurende een periode van zes maanden.
Waarom dan nu geen koninklijk wetsbesluit?
Ondanks dat er sprake is van een noodsituatie benadrukken juridisch experts dat een koninklijk wetsbesluit alleen bij hoge uitzondering mag worden uitgevaardigd. Dat de regering-Sánchez dit tot nu toe al 89 keer heeft gedaan, is ze dan ook op een berisping van het constitutioneel hof komen te staan.
Dat de Spaanse regering nu geen gebruik wil maken van een koninklijk wetsbesluit zou volgens verschillende deskundigen zowel een politieke als juridische achtergrond kunnen hebben. Een koninklijk wetsbesluit moet namelijk binnen een maand na uitvaardiging worden goedgekeurd door de Tweede Kamer. En de verwachting is dat niet alle Spaanse politieke partijen in zullen stemmen met het wetsvoorstel. Daarnaast wordt ervan uitgegaan dat energiemaatschappijen tegen een dergelijke maatregel bezwaar zullen aantekenen.
Nieuwe wet laat op zich wachten
Hoe dan ook, volgens analisten zal een nieuwe reguliere wet niet eerder dan 2022 in werking kunnen treden. Terwijl energiespecialisten denken dat de energieprijzen ondertussen zullen dalen vanwege de opkomst van duurzame energie. Een oplossing mag dan in het verschiet liggen, maar de Spaanse consument is er nu niet mee geholpen.