Daar hebben we zojuist met eigen ogen de grootste geode ter wereld mogen aanschouwen. Net als wij staan ook wetenschappers versteld van dit unieke kunstwerk vervaardigd door een tijdrovende en subtiele samenwerking van Moeder Natuur en de tijd. De geode van Pulpí is sinds 1 juni 2019 geopend voor publiek. De grot met reuzenkristallen in Almería behoort inmiddels tot de markantste bezienswaardigheden van Spanje. Sinds de opening hebben al bijna 200.000 personen dit wonder kunnen bekijken ondanks alle beperkingen in de pandemische periode.
Wat is een geode?
Een geode is een holte in de rotsen die aan de binnenkant begroeid is met kristallen. Meestal zijn geodes tussen de 2,5 en 30 centimeter groot. De ‘Geoda Gigante’ in Pulpí is echter bijna acht meter lang, twee meter breed en twee meter hoog. Deze omvang, de buitengewone transparantie van de kristallen en de prachtige vormen ervan maken deze grot uniek op de wereld. Alleen de kristallen grot – technisch gezien geen geode – in Naica Mexico is groter. Deze is echter deze vanwege klimatologische omstandigheden voor publiek niet toegankelijk.
Rondleiding met een geoloog
Wij hebben het geluk om onder de hoede van Milagros Carretero Tortosa, geoloog en bezoekerscoördinator, kennis te maken met dit unieke natuurmonument. In slechts enkele jaren tijd heeft de gemeente Pulpí het in samenwerking met geologen en andere wetenschappers omgetoverd tot een zeer interessant geo-toeristisch complex. Het is nog niet helemaal klaar. Totdat het nieuwe bezoekerscentrum gereed is, worden bezoekers opgevangen in een geïmproviseerde receptie.
Mina Rica Pilar de Jaravía
Voor je een blik op het natuurwonder kunt werpen, leidt de rondleiding – altijd met gids – door de Mina Rica Pilar de Jaravía. Pilar de Jaravía is een bij Pulpí horend gehucht in de Sierra del Aguilón. Vanaf 1870 tot de Spaanse Burgeroorlog werd hier ijzer, lood en zilver gedolven. Dat maakte Almería destijds tot een van de belangrijkste mijndistricten van Spanje.
Het bezoek
Milagros leidt ons in ongeveer anderhalf uur door de Mina Rica naar het hoogtepunt van ons bezoek. Al afdalend door de mijn, de geode ligt op 60 meter diepte, strooit deze wetenschapper en vakkundige gids haar vergaande kennis over de mijn, de geschiedenis, de geologie en de geode zelf over ons uit. Dat doet ze zo boeiend dat wij bijna vergeten waar we ook alweer voor kwamen.
Terwijl we door schaars verlichte gangen wandelen, wijst Milagros met haar zaklamp bijzondere details of plekken aan. Vanaf de rotswanden schitteren en glanzen tal van mineralen ons tegemoet. Ook zien we prachtige kleuren. Aan deze overvloed dankt de mijn zijn naam Mina Rica (rijke mijn). Al vóór de vondst van de gigantische geode werden hier grote hoeveelheden verschillende soorten mineralen gevonden. Gips en Celestien vielen hier op vanwege de kwaliteit en de omvang.
Sala Negra in Pulpí
De meeste door Milagros opgesomde mineralen zeggen ons weinig, tot we later op de dag de ‘Sala Negra’ in Pulpí bezoeken. Daar zien we de grootste uitstalling van mineralen ter wereld. Met de speciale verlichting transformeren de bruin-grijs-roestkleurige stenen in spectaculaire, heldergekleurde verschijningen. Het vormt een mooie aanvulling op ons bezoek aan de mijn en de geode.
Geologisch erfgoed
In de mijn werden gedurende de tijd verschillende methodes gebruikt om de mineralen te winnen, zo begrijpen we van Milagros. De twee belangrijkste waren openlucht mijnbouw en ondergrondse exploitatie van kamers met behulp van dynamiet. Ze wijst erop dat de ‘Galería del Polvorón’ (buskruit) het beste voorbeeld is van de tweede methode uit de Spaanse mijnbouw aan het begin van de 20e eeuw.
De succesvolle exploitatie van de Mina Rica heeft geresulteerd in het rijke geologische erfgoed wij als bezoekers er nu aantreffen. Denk aan honderden meters gangenstelsel, exploitatieruimtes, pilaren, trechters, putten, trappen, mijnkooien, machines, gereedschap en ovens.
De twee type mijnen die toegankelijk zijn, hebben opvallende namen. De eerste heet ‘Quien tal pensara’ (wie had dit gedacht) en de tweede luistert naar de naam ‘Por si acaso’ (voor het geval dat), verwijzend naar mogelijke gedachten van mijnwerkers die diep in de aarde steeds weer nieuwe delen blootlegden.
Sporen van de mijnwerkers
Milagros vertelt ons veel anekdotes over hoe het eraan toeging toen de mijn nog open was. Die heeft ze uit de eerste hand. Om haar werk zo goed mogelijk te doen, sprak ze uitgebreid met enkele nog levende mijnwerkers op hoge leeftijd uit het dorp. Daarmee wordt voor ons alles wat we zien en horen erg levendig.
Dat effect wordt nog versterkt door de items die door de mijnwerkers zijn achtergelaten en in de vijftig meter lange Galería de la Golondrina (de galerij van de zwaluw) zijn tentoongesteld. De gang dankt deze naam aan de zwaluwachtige vorm die de kristallen hier hebben. We zien lege flesjes bier, tonijnblikjes, een thermosfles, schoenen, werktuigen en zelfs teksten.
Santa Barbara
Een andere getuige van de aanwezigheid van de mijnwerkers is een klein beeldje van Santa Barbara. Geflankeerd door witte plastic rozen en schaars verlicht, beschermde deze Heilige Maagd vanuit haar geïmproviseerde tempeltje de mijnwerkers door de jaren heen. We zien ook een schoen met een rieten zool. Milagros vertelt ons hoe dat riet in poelen op het nabijgelegen strand Los Cocederos (de kokers) moest weken – of koken – voor het in de schoenen kon worden verwerkt.
De ontdekking van de Geode van Pulpí
In 1999 ontdekten leden van het College van mijnwerkers in Madrid die op zoek waren naar het beroemde Jaravia-gips tot hun totale verrassing op het diepste niveau van de mijn een grote holte in de rotsen aan die was omlijst door opvallend grote kristallen. Nadere inspectie leidde tot de ontdekking dat de holte volledig bedekt bleek met reusachtige, transparante gipskristallen.
Dankzij die ontdekking dalen wij nu een lange wenteltrap af die ons naar de geode brengt. Wie minder goed ter been is kan met de lift. Om de zeer kwetsbare kristallen te beschermen, krijgen we een mondkapje en plastic handschoenen aangereikt. Milagros legt uit dat ter bescherming van de geode de thermische condities in de mijn en geode zelf dagelijks nauwkeurig gevolgd en gecontroleerd door een groep wetenschappers van de universiteit van Alicante.
Vorming geode
De geode van Pulpí is ‘nog maar’ 165.000 jaar oud en gevormd in het Pleistoceen. Feitelijk vormt gips, of calciumsulfaat – een zeer gewoon en veelvoorkomend materiaal – de basis van dit natuurwonder. Specifieke omstandigheden en een tijdrovend proces van tienduizenden jaren vormden het hier op deze plek tot iets unieks.
Volgens Milagros kan het ontstaansproces van deze bizarre geode in twee fasen worden verklaard: de vorming van de holte via een Karstisch proces. De holte vulde zich met water uit de vulkaan dat vervolgens verdampte en infiltreerde in het gesteente. Daarop volgde het kristallisatieproces aan de binnenkant. We hebben met eigen ogen kunnen zien hoe de kristallen op grote doorschijnende ijsschotsen lijken. Maar dan zo transparant dat je volgens Milagros een boek kunt lezen door het kristal van minstens 20 centimeter dikte heen. We hadden het graag zelf uitgeprobeerd, maar de geode is zo kwetsbaar dat je er alleen door het gat een blik op kunt werpen.
Praktisch
De Geode van Pulpí is toegankelijk voor personen vanaf 8 jaar op dichte schoenen met profiel. Mensen op teenslippers of hakken kunnen niet naar binnen. Reserveer tijdig kaarten via de website van de Geode van Pulpí. Volwassenen betalen 22 euro. Kinderen van 8 -16 jaar 10 euro.
Ben je van plan in het laagseizoen te komen of bedenk je spontaan om de geode te bezoeken, dan kun je altijd bij de ingang proberen een kaartje te krijgen. Elk half uur gaat er een groep van maximaal 12 personen met gids naar binnen. Bezoekers mogen geen foto’s maken. Voor de herinnering maken de gidsen foto’s op vaste punten die later gratis worden verstrekt. Een voordeel van een bezoek aan de geode in de zomer is dat het er aangenaam koel is.
De omgeving
Trek een paar dagen uit voor een bezoek aan de provincie Almería. Naast de geode is hier genoeg te doen. In Pulpí zelf en bij de toegang tot de geode inbegrepen, zit een bezoek aan het kasteel San Juan de Terreros. Hier is de geode zelfs met een 3D bril virtueel te bezoeken. Het uitzicht over de omgeving en de zee is spectaculair.
Is het een mooie dag, bezoek dan het strand Playa de los Cocedores. Een mooie ronde baai met goudkleurige rotsen waar durfals vanaf kunnen springen en twee gezellige chiringuitos. Grappig detail, de ene ligt nog in Andalusië en het restaurant 20 meter verder ligt in de regio Murcia.
Of rijd een uurtje verder naar het zuiden waar je de fraaie stranden van natuurpark Cabo de Gata kunt bezoeken. Almeria is ook de provincie waar de enige woestijn van Europa ligt: bij Tabernas.