Uit huis gezet en afgewezen door de instanties sliepen de elfjarige Sebastián en zijn zwangere moeder ‘María’ meer dan een maand lang in de McDonalds van Terminal T4 op de luchthaven van Madrid. Ze zijn niet de enigen; dagelijks slapen er meer dan tweehonderd (dakloze) mensen in de terminal.
Ze droomden weg bij de geur van kipnuggets, met voor Sebastián niet veel meer dan een paar Playmobielpoppetjes om te spelen en wat dekens om onder te slapen. De situatie leek uitzichtloos, maar gelukkig kwam er begin dit jaar goed nieuws en hebben de twee eindelijk huisvesting gevonden. De krant El País doet verslag van het dagelijks leven van deze twee onfortuinlijke burgers.
De Boliviaanse María, die zich te veel schaamt om haar eigen naam te gebruiken, viel eind vorig jaar tussen wal en schip toen ze haar baan als conciërge verloor en daarna haar duurbetaalde en gedeelde ‘piso patera’-woning kwijtraakte. Een piso patera is een term die gebruikt wordt voor meestal dure en slecht onderhouden woningen waar vaak immigranten terechtkomen. Het Spaanse woord patera verwijst naar de kleine bootjes waarmee immigranten Spanje bereiken.
Nul op rekest bij instanties
María klopte meerdere malen aan bij verschillende instanties, maar kreeg overal nul op het rekest. Zowel Samur Social, de overheidsinstantie in Madrid die verantwoordelijk is voor het verlenen van directe noodhulp bij opvang, als de Spaanse Sociale Dienst wezen haar af. De Sociale Dienst, die zich richt op zorg en ondersteuning op de langere termijn, is ook verantwoordelijk voor het doorverwijzen van hulpzoekenden zoals María naar samenwerkende organisaties, zoals het Spaanse Rode Kruis of de soortgelijke katholieke hulporganisatie Cáritas.
Beide instanties gaven aan dat María niet in aanmerking kwam voor verdere hulp of huisvesting, aangezien zij volgens de door hun vastgestelde criteria “de afgesproken doelen uit eerdere interventieplannen niet had behaald”. Bovendien omschreven ze haar als ‘problematisch’. Een andere mogelijkheid was wel om Sebastián tijdelijk af te staan aan de Sociale Dienst, maar uit angst hem niet meer terug te krijgen, besloot ze dit niet te doen.
Van kerk naar fastfoodketen
Voordat de fastfoodketen hun nachtopvang werd, verbleven María en Sebastián al enkele weken in de kerk van hun parochie, waar María taarten verkocht om wat inkomen te genereren. De vochtige omstandigheden in de kerk waren echter niet goed voor Sebastián’ s astma en bronchitis, wat hen dwong om ander onderdak te vinden.
Overdag ging Sebastián al die tijd gewoon naar school, waar hij in groep 8 zit. De school was op de hoogte van hun situatie (al veronderstelden ze wel dat moeder en zoon nog in de kerk sliepen), en bood hem dagelijks een gratis lunch aan. Aan het eind van de schooldag ontmoetten moeder en zoon elkaar in de bibliotheek, waar Sebastián eerst zijn huiswerk maakte. Eerst brachten ze nog hun spullen onder in de gratis kluisjes van de lokale supermarkt, om vervolgens als doorgewinterde zwartrijders, met de metro naar Barajas te gaan. Daar sliepen ze, bij de McDonald’s, met Sebastián nog in zijn schooluniform, omdat hij er graag verzorgd uitzag. ’s Ochtends werden ze wakker door het geluid van de eerste reizigers die de luchthaven binnenstroomden. Na zich snel te hebben opgefrist in de toiletten, gingen ze weer op pad, tot de situatie uiteindelijk ten goede keerde.
Voorlopig onderdak voor Sebastián en moeder
Ondanks eerdere afwijzingen erkenden de instanties begin dit jaar toch de dringende hulpbehoefte van María en Sebastián, waarbij de verhoogde kwetsbaarheid van María doorslaggevend was. Vanwege haar risicovolle zwangerschap—oorspronkelijk was ze zwanger van een tweeling, maar ze verloor een van de baby’s—werd besloten hen onderdak te bieden in een piso tutelado, een vorm van begeleid wonen in Spanje. Ze vonden onderdak in Carabanchel, een wijk in het zuiden van Madrid met een diverse gemeenschap. Hier mogen ze, samen met twee andere gezinnen, de komende drie maanden blijven, in de hoop stabiliteit te vinden en verder te werken aan hun toekomst.
Lees ook: Madrid-Barajas klimt naar top-15 van ’s werelds drukste luchthavens