Else Beekman
De Europese Unie verlaagt de beschermingsstatus van de wolf, waardoor Spanje de jacht nu ook ten zuiden van de rivier de Duero kan toestaan. Dat was eerder alleen toegestaan in enkele noordelijke regio’s.
Op 8 mei stemde het Europees Parlement in met het voorstel van de Europese Commissie om de beschermingsstatus van de wolf in de EU aan te passen. Met 371 stemmen voor, 162 tegen en 37 onthoudingen wordt de status in de zogenoemde Habitatrichtlijn gewijzigd van “strikt beschermd” naar “beschermd”. Lidstaten krijgen zo meer ruimte om het aantal wolven te beperken en schade aan veehouders te voorkomen.
De wijziging is het gevolg van jarenlange druk van boerenorganisaties en landelijke regio’s, die wijzen op de toenemende schade door wolvenaanvallen op vee. Volgens europarlementariër Herbert Dorfmann (EVP) biedt het besluit een “reële oplossing voor plattelandsgebieden die worstelen met het groeiend aantal wolven”.
Meer flexibiliteit voor lidstaten
Volgens de Europese Commissie zijn er momenteel meer dan 20.000 wolven in de EU, en hun verspreidingsgebied neemt toe. Dit wordt gezien als een succesverhaal op het gebied van natuurbehoud, maar brengt ook nieuwe uitdagingen met zich mee.
Lidstaten mogen de wolf nationaal nog steeds als streng beschermd aanmerken, zolang ze zorgen voor een gunstige staat van instandhouding. Dat betekent dat landen zoals Spanje, Frankrijk of Duitsland zelf kunnen besluiten om strengere bescherming te blijven hanteren dan op EU-niveau vereist is.
De versoepeling biedt dus ruimte voor beheer, maar verplicht lidstaten tot zorgvuldige afweging en monitoring van de populatie. Zonder nauwkeurige monitoring bestaat het risico dat lokale populaties terugvallen tot onder duurzame aantallen. Dat zou de herstelinspanningen van de afgelopen decennia ondermijnen.
Bioloog: wolf in Spanje floreert en is niet met uitsterven bedreigd
Biologen benadrukken in dit opzicht de sleutelrol die de wolf speelt in het ecosysteem. De dieren reguleren onder meer populaties van wilde hoefdieren zoals everzwijnen en herten en bevorderen daarmee ook biodiversiteit in bosgebieden. Ondanks een ogenschijnlijk gezonde populatiegrootte, waarschuwen zij ook dat versnippering van leefgebieden, door infrastructuur of menselijke activiteiten, de overlevingskansen van wolven al ondermijnt.
Belangrijke verandering voor jacht op wolf in Spanje
Van de 20.000 wolven in Europa leven er naar schatting zo’n 2.500 in Spanje. Daarmee behoort het land tot de belangrijkste leefgebieden van de soort. Deze Iberische wolf (Canis lupus signatus) verschilt genetisch en ecologisch enigszins van andere Europese wolven. Het EU-besluit betekent dat Spanje voortaan ook ten zuiden van de Duero op wolven mag jagen.
Tot nu toe gold het jachtverbod op nationaal niveau, maar werd er een uitzondering gemaakt voor noordelijker wolvenpopulaties. Die werden binnen de Spaanse wetgeving als minder kwetsbaar beschouwd en vielen daardoor niet onder de strengste beschermingsstatus. Daarom konden de regio’s Galicië, Asturië, Cantabrië, Baskenland en het noorden van Castilla y León onder voorwaarden al wolvenbeheer toepassen.
Zo meldde Cantabrië vandaag nog dit jaar al 9 van de 42 toegestane dieren te hebben afgeschoten. Onder de voorgaande Europese regelgeving een controversiële en juridisch kwetsbare praktijk.
Dankzij een juridische ingreep van de Partido Popular, via een amendement op de Spaanse wet tegen voedselverspilling, is de nieuwe Europese richtlijn nu direct toepasbaar in Spanje.
Spanningen tussen politiek, dierenrechtenorganisaties en boeren
De nieuwe regels leiden tot felle discussies. Enerzijds juicht de Partido Popular de maatregel toe als broodnodig voor plattelandsgebieden. Anderzijds trekt de dierenrechtenpartij Pacma aan de noodrem. De partij heeft een klacht ingediend bij het Spaanse Constitutioneel Hof en eist dat de jacht op de wolf opnieuw verboden wordt.
Op het moment van publicatie hebben grote natuurbeschermingsorganisaties als WWF Spanje en SEO/BirdLife nog niet publiekelijk gereageerd op het besluit van het Europees Parlement van vandaag. Eerdere uitlatingen wijzen echter op felle tegenstand tegen elke versoepeling van de beschermingsstatus van de wolf. WWF voert voortdurend campagne om de wolf als strikt beschermde soort te behouden. De organisatie pleit daarin voor niet-dodelijke oplossingen zoals elektrische afrasteringen, kuddebescherming met herdershonden of nachtverblijven voor vee. Zo willen ze conflicten met veehouders voorkomen.
Boerenorganisaties in Spanje hebben eveneens nog niet gereageerd op het besluit van vandaag. Eerder waren ze wel erg positief over de versoepeling van de beschermingsstatus in Spanje. Miguel Padilla, secretaris-generaal van de boerenbond COAG, verklaarde: “De beslissing van het Congres om de wolf uit het lijstje van strikt beschermde soorten te halen, is een van de belangrijkste eisen van COAG geweest tijdens de intensieve protesten van de afgelopen jaren.” Volgens hem zijn de aanvallen van wolven op vee in de afgelopen drie jaar met 40% toegenomen. Een onderstreping van de noodzaak van populatiebeheer in zijn ogen.
Ook Donaciano Dujo, voorzitter van ASAJA Castilla y León, benadrukte herhaaldelijk het belang van een Europese koerswijziging. “We zullen op Europees niveau blijven werken om ervoor te zorgen dat de wolf niet langer als strikt beschermd wordt beschouwd en dat hij uit het LESPRE in heel Spanje wordt verwijderd”.
Hoe zit het met de wolf in Spanje? Feiten, conflicten en lessen voor Nederland