Else Beekman
Tijdens een lezing in het Asturiaanse Cornellana heeft bioloog Juan Domingo Delibes de Castro scherpe kritiek geuit op het heersende ecologische narratief over de wolf in Spanje. Volgens hem is het “onjuist” te beweren dat de soort met uitsterven wordt bedreigd. Integendeel: de wolf in Spanje floreert. De populatie groeit, zelfs in gebieden waar de wolf jarenlang afwezig was.
Recente gegevens bevestigen dat de populatie van de wolf in Spanje aanzienlijk toeneemt. Volgens een rapport van de Fundación Artemisan uit 2023 is het aantal Iberische wolven sinds de nationale telling van 2012–2014 met ongeveer 26% gestegen. Op basis van een gemiddelde roedelgrootte van 7 tot 8 dieren wordt het totale aantal wolven momenteel geschat op tussen de 2.590 en 3.040 exemplaren.
Regionale studies ondersteunen deze trend. In Castilla y León registreerde een telling tussen 2022 en 2023 een stijging van het aantal roedels met 8% ten opzichte van tien jaar eerder, met 193 roedels in totaal. In Cantabrië verdubbelde het aantal roedels bijna in tien jaar tijd: van 12 naar 23 roedels, een stijging van 92%. Ook andere regio’s melden de terugkeer van wolven in gebieden waar zij decennialang niet voorkwamen. Deze ontwikkeling staat niet op zichzelf: in Frankrijk en Italië breidt de wolf zich eveneens uit naar nieuwe gebieden.
“De wolf in Spanje floreert”
Delibes onderstreepte dat deze positieve cijfers aantonen dat het onjuist is om de wolf nog steeds als een met uitsterven bedreigde soort te bestempelen. “De realiteit is dat de wolf floreert”, aldus Delibes. Hij waarschuwde bovendien dat het ontkennen van deze feiten contraproductief is voor het draagvlak van natuurbeschermingsmaatregelen onder de lokale bevolking.
“Discussie niet meer wetenschappelijk, maar emotioneel”
Volgens Delibes is de discussie over de wolf in Spanje sterk gepolariseerd. Aan de ene kant staan tegenstanders die de wolf geheel willen uitroeien, aan de andere kant fervente voorstanders die weinig oog hebben voor de gevolgen voor bijvoorbeeld veehouders of de veiligheid van burgers in zones waar wolven voorkomen. “De discussie is niet meer wetenschappelijk, maar emotioneel,” waarschuwde hij. Hij pleitte voor een evenwichtige aanpak die zowel ecologische belangen als die van het platteland respecteert.
Delibes benadrukte bovendien dat hij de wolf niet als vijand ziet. Hij wenst zelfs dat de soort haar natuurlijke leefgebieden herwint, maar niet ten koste van kleine gemeenschappen. Hij wees erop dat schade aan veestapels vaak onvoldoende wordt gecompenseerd, wat tot toenemende frustratie leidt.
Voorzichtig beheer nodig
In Frankrijk wordt op basis van het Plan National d’Actions sur le Loup et les Activités d’Élevage 2018-2023 jaarlijks 17% tot 19% van de wolvenpopulatie gecontroleerd verwijderd zonder dat de soort daardoor in gevaar komt. In Spanje ligt dit percentage veel lager, rond de 5%. Volgens Delibes zou ook hier een flexibeler beheer overwogen moeten worden om een gezonde balans te bewaren.
De recente beslissing van het Spaanse Congres om de wolf te schrappen uit de LESPRE, de officiële lijst waarop diersoorten en plantensoorten staan die extra bescherming genieten omdat zij als kwetsbaar, bedreigd of van bijzonder ecologisch belang worden beschouwd, heeft de tegenstellingen verder aangewakkerd. Delibes waarschuwde dat zolang emotie de boventoon voert in het debat, een constructieve oplossing uit zicht blijft.
Europese Unie wil bescherming wolf verlagen
Ook op Europees niveau zijn er ontwikkelingen. In december 2023 stelde de Europese Commissie voor om de beschermde status van de wolf onder de Habitatrichtlijn te verlagen, na druk van enkele lidstaten en lobbygroepen. Natuurorganisaties zoals WWF waarschuwen dat dit voorstel niet gebaseerd is op wetenschappelijke gegevens over de staat van de wolvenpopulatie. Zij vrezen dat de verlaging van de beschermingsstatus een gevaarlijk precedent schept, waardoor ook andere bedreigde diersoorten in Europa minder bescherming kunnen krijgen. Volgens hen is het besluit voornamelijk politiek gemotiveerd en ondermijnt het de doelstellingen van Europese natuurbescherming.
Spaanse regio’s willen meer controle
Naast Castilla y León zijn er nog meer Spaanse regio’s die meer zeggenschap eisen over het beheer van de wolf. In Galicië, Asturië en Cantabrië vragen regionale overheden om flexibeler beleid, zodat zij sneller kunnen ingrijpen bij schade door wolvenaanvallen. Deze regio’s klagen dat de nationale regelgeving onvoldoende rekening houdt met de impact op veehouders en plattelandsgemeenschappen. Zij pleiten voor gecontroleerd beheer op basis van de lokale situatie, vergelijkbaar met het model dat in Frankrijk wordt toegepast.
Zijn oproep: “Gebruik wetenschappelijke gegevens als basis en zoek het midden tussen bescherming en praktische realiteit.”