Judith Goeree
De gletsjers in de Spaanse Pyreneeën raken in recordtempo ijsmassa kwijt en dreigen volledig te verdwijnen. Wetenschappers van CryoPyr, het onderzoeksinstituut voor ecologie in de Pyreneeën (IPE-CSIC), hebben vastgesteld dat het hydrologisch jaar 2024–2025 tot de slechtste ooit behoort. Volgens hun metingen smelten de resterende gletsjers zo snel dat Spanje binnen tien jaar geen enkele actieve gletsjer meer zal hebben.
Jaar 2024–2025: recordverlies ijs
In het jaar 2024–2025 verloren de gletsjers gemiddeld meer dan een meter ijsdikte. Op sommige plekken ging het zelfs om 3 tot 4 meter. Daarmee is dit een van de slechtste jaren sinds het begin van de metingen. De oorzaak voor de smeltende gletsjers is een combinatie van warme zomers en te weinig sneeuw in de winter, waardoor er minder ijs bijkomt dan er verdwijnt.
Gletsjer Aneto valt uiteen
Gletsjer del Aneto, de grootste van Spanje en Zuid-Europa, is in drie stukken gebroken. Eén van die delen beweegt niet meer en wordt nu aangeduid als “helero”: stilstaand ijs dat niet meer als gletsjer telt. Volgens CryoPyr is dit een duidelijk teken dat de gletsjer in zijn laatste fase zit.
De gletsjer verloor lokaal tot 4 meter ijs. De oppervlakte is teruggelopen tot 30 hectare, terwijl dat in 1981 nog ruim 135 hectare was. In 2022 was het oppervlak al gedaald tot ongeveer 48 hectare. Het huidige verlies betekent dat Aneto is gekrompen tot minder dan een kwart van zijn oorspronkelijke omvang. Een deel van het ijs is losgeraakt van de hoofdmassa en telt daardoor niet meer mee als actieve gletsjer. In één klap ging zo 3,6 hectare verloren.
Ook andere gletsjers gaan snel achteruit. Gletsjer de Ossoue, op de grens met Frankrijk, verloor gemiddeld 3,5 meter ijs. Bij Monte Perdido, Posets en Infiernos ging het om verliezen tot 4 meter. De gletsjer bij Infiernos wordt dit jaar als volledig verdwenen beschouwd. Volgens de onderzoekers is er geen stroming meer en bestaat de ijsmassa enkel nog uit losse restanten, die niet langer als actieve gletsjer meetellen.
Nog slechts 14 actieve gletsjers over
Waar de Pyreneeën in de 19e eeuw nog 52 gletsjers telden, zijn dat er anno 2025 nog slechts 14. De meeste daarvan verkeren in slechte staat. Kleine ijsmassa’s staan op het punt van verdwijnen, en doordat gletsjers in stukken breken, verliezen ze sneller massa en functioneren ze niet langer als samenhangend systeem.
De onderzoekers van CryoPyr volgen de gletsjers met behulp van drones en laserscanners. Op basis van jaarlijkse metingen concluderen ze dat 2024–2025 het derde slechtste jaar is sinds het begin van hun onderzoek. De andere twee slechtste jaren voor de gletsjers vielen eveneens in de afgelopen vijf jaar. Als zich in de komende jaren vergelijkbare omstandigheden blijven herhalen, verwachten zij dat alle actieve gletsjers in Spanje binnen tien jaar zijn verdwenen.
Gevolgen voor landschap en ecologie
Het verdwijnen van de gletsjers heeft grote gevolgen voor het berglandschap, de waterhuishouding en de biodiversiteit. Ze vormen valleien, voeden rivieren en zorgen voor water in droge periodes. Zonder deze ijsmassa’s veranderen ecosystemen en verdwijnt een belangrijk deel van het fysiek bewijs van vroegere klimaatomstandigheden.
Een sprekend voorbeeld is het bergmeer Innominato, dat in 2015 ontstond door smeltend ijs op 3.150 meter hoogte. Het werd het hoogste meer van de Pyreneeën. Inmiddels is het vrijwel verdwenen doordat de ijsdam die het water vasthield is weggesmolten.
Geen hoop meer voor ijsmassa’s
Volgens de wetenschappers is er geen realistisch scenario waarin de gletsjers van de Pyreneeën behouden blijven. In de afgelopen tien jaar is meer ijs verloren gegaan dan er nu nog over is. Als zich vergelijkbare jaren blijven voordoen, met weinig sneeuwval en hoge zomertemperaturen, zullen de resterende gletsjers versneld verdwijnen.
Hoewel er van jaar tot jaar verschillen zijn in temperatuur en sneeuwval, laten de metingen een duidelijke en aanhoudende afname van de ijsmassa zien. De gletsjers in de zuidelijke Pyreneeën zijn extra kwetsbaar vanwege hun ligging en geringe omvang. Hun snelle verdwijning weerspiegelt de gevolgen van klimaatverandering, die in berggebieden vaak versterkt optreden. Onderzoek laat zien dat veel bergregio’s sneller opwarmen dan omringende laaglanden, hoewel dit effect per gebied kan verschillen.
Bron: El País
Wintersport in Spanje: hoe, wat waar en wanneer?