De zorgen over de waterkwaliteit van rivieren zijn niet beperkt tot de Seine in Parijs. Die kwam recent in het niews vanwege hoge concentraties bacteriën ondanks een investering van 1,4 miljard euro in de schoonmaakt, speciaal voor de Olympische Spelen. Spanje staat ook voor uitdagingen wat betreft de gezondheid van zijn rivieren.
Het gaat vooral om de rivieren die door grote steden stromen ofdie welke door grote steden stromen en die een aanzienlijke omvang hebben. Uit een recente studie blijkt dat op deze zorgwekkende uitzonderingen na, de meeste Spaanse rivieren in goede gezondheid verkeren.
Onderzoek naar Spaanse rivieren
Cayetano Gutiérrez Cárdenas, coördinator van het Observatorio Ibérico Fluvial en onderzoeker aan de Universidad Rey Juan Carlos in Madrid, wees in een interview met ‘La Ventana’ van omroep SER op de slechte ecologische toestand van enkele van Spanje’s grootste rivieren. Hij benadrukte dat met name de Guadalquivir en de Ebro slechte ecologische cijfers laten zien. De vervuiling in het Ebro-bekken ligt boven het nationale gemiddelde. De niveaus van nitraten zijn toegenomen door de lozing van drijfmest en meststoffen uit de landbouw en de industriële veehouderij.
Manzanares
Maar het is de Manzanares die volgens een studie van de Universiteit van New York de kroon spant als de meest vervuilde rivier in Europa. De vervuiling hier betreft met name resten van medicijnen. Deze rivier ontspringt in de Sierra de Guadarrama ten noorden van Madrid, stroomt vervolgens door de Spaanse hoofdstad om nog voor de plaats Aranjuez op te gaan in de rivier Jamares.
Onzichtbare watervervuiling en illegale lozingen van rioolwater
In 2010 onthulde een studie van het Instituto Madrileño de Estudios Avanzados de Materiales (IMDEA) en de Universidad de Almería al dat de rivieren van Madrid tot 88 verontreinigende stoffen bevatten. Zuiveringsinstallaties filteren niet alle afvalwater, waardoor deeltjes van alledaagse producten zoals tandpasta, douchegel en medicijnen in de rivieren belanden. Naast de onzichtbare watervervuiling zijn er illegale lozingen van rioolwater op zwarte punten zoals de Arroyo de Valdebebas, een zijrivier die uitmondt in de Jarama. Ondanks jarenlange klachten blijft het probleem bestaan. Al zijn de delen waar veel toeristen komen, waaronder in het centrum van Madrid sterk verbeterd, het contrast tussen die delen en de vervuilde stukken buiten de stad onderstreept de urgentie van het milieuprobleem.
De rol van het weer
Een belangrijke factor die bijdraagt aan de vervuiling van rivieren is het weer. Gutiérrez legt uit dat bij hevige regenval rioleringen overbelast raken. Daardoor komt niet-gezuiverd water rechtstreeks in de rivieren terecht. Dit probleem werd recent zichtbaar in de Seine na zware regenval. In Spanje, merkt Gutiérrez op, worden de rivieren in het stroomgebied van de Guadalquivir in Andalusië vaak vervuild door landbouwproducten en de wijziging van hun stroomgebied. Al worden er in het gedeelte dat door de stad Sevilla stroomt, regelmatig thriatlons gehouden en roeikampioenschappen, zonder enig probleem, volgens de organisatoren in deze krant. Ook de Duero en enkele rivieren in de Catalaanse binnenlanden vertonen aanzienlijke vervuilingsproblemen.
Herstel
Ondanks de zorgwekkende situatie zijn er ook positieve ontwikkelingen. Gutiérrez wijst op het succesvolle herstelproject van Madrid Río. Daarmee is de waterkwaliteit van de Manzanares aanzienlijk verbeterd. Toch benadrukt hij dat er nog veel werk aan de winkel is. “Ik zou nu niet in de Manzanares zwemmen,” zegt hij, hoewel hij toegeeft dat de restauratie veel goeds heeft gebracht. Gutiérrez concludeert dat het bewustzijn en de betrokkenheid van zowel burgers als overheden essentieel zijn voor verdere verbeteringen.