Else Beekman
Spanje heeft een stappenplan opgesteld om in 2029 het NAVO-doel van 2% van het bruto binnenlands product (BBP) aan defensie-uitgaven te behalen. Dit betekent een verdubbeling van het huidige defensiebudget, van 17,5 miljard euro in 2024 naar 36,5 miljard euro in 2029.
Hoewel de VS en de NAVO inmiddels pleiten voor een nog hoger percentage, houdt de Spaanse regering vast aan de eerder vastgelegde afspraak. Tijdens een recente bijeenkomst van de NAVO-ministers van Defensie in Brussel drong de nieuwe Amerikaanse minister van Defensie, Pete Hegseth, aan op een verhoging van de defensie-uitgaven naar 5% van het BBP. Dit is een ambitieus streven, aangezien zelfs de VS hier nog niet aan voldoet. De prioriteiten van Washington liggen meer bij de regio Indo-Stille Oceaan. Dat betekent dat Europese landen meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen veiligheid.
Secretaris-generaal van de NAVO, Mark Rutte, heeft de lidstaten aangespoord om zo snel mogelijk het 2%-doel te halen. Bij voorkeur nog voor de NAVO-top in juni 2025 in Den Haag. Dit is extra urgent nu er een oorlog woedt aan de Europese buitengrenzen. Spanje blijft echter het land dat het minst bijdraagt aan defensie binnen de alliantie, met slechts 1,28% van het BBP.
Spaanse regering houdt vast aan eigen koers
Ondanks de groeiende druk benadrukt de Spaanse regering dat het huidige doel van 2% nog steeds de enige formele verplichting is. De minister van Defensie, Margarita Robles, onderstreepte recent dat Spanje als “betrouwbare en verantwoordelijke bondgenoot” zijn beloften nakomt. Het land heeft echter geen extra lessen nodig over hoe het zijn defensiebudget moet beheren.
Al beloofde Spanje ook in maart 2022 al om het defensiebudget te verhogen naar het NAVO-doel van 2% van het BBP. “De inzet van de regering van Spanje is om de defensie-uitgaven te verhogen tot de 2%, volgens de toezegging aan de NATO”, kondigde de premier destijds aan tijdens een interview met La Sexta. “We moeten ons ervan bewust zijn dat we ons op een beslissend moment bevinden voor de EU en de internationale betrekkingen”, waarschuwde Sánchez.
Volgens het geplande stappenplan wordt het defensiebudget dit jaar verhoogd naar 21,2 miljard euro (1,32% van het BBP) en groeit dit de komende jaren stapsgewijs. In 2025 zou het budget stijgen naar 24,7 miljard euro (1,49%) en in 2029 uiteindelijk uitkomen op 36,5 miljard euro.
Investeringen in materieel en bewapening
Het extra geld wordt grotendeels geïnvesteerd in nieuwe militaire uitrusting en bewapening. De uitgaven aan personeel stijgen met slechts 23% in vijf jaar, terwijl de investeringen in materieel met bijna 250% omhoog gaan. Defensieplannen, zoals de bouw van nieuwe onderzeeërs, geavanceerde tanks en gevechtsvliegtuigen, liggen al klaar en wachten op de financiering.
Politieke verdeeldheid over verhoogde defensie-uitgaven
Binnen de Spaanse coalitieregering is niet iedereen het eens met de forse verhoging van het defensiebudget. Minister van Sociale Zaken en woordvoerder van Sumar, Pablo Bustinduy, waarschuwde voor “buitensporige militaire uitgaven” en riep op om niet toe te geven aan een “oorlogszuchtige spiraal”. Volgens Bustinduy zou Spanje prioriteit moet geven aan overheidsuitgaven die gericht zijn op afhankelijkheidskwesties, sociale bescherming voor gezinnen of het verbeteren van het welzijn, maar niet aan “een wapenwedloop” die gepaard zou gaan met “een toename van conflicten”.
De leider van de PP, Alberto Núñez Feijóo, wil net als Sánchez wel de defensie-uitgaven verhogen tot 2% van het BBP. Hij moedigde de president van de regering, aan om de telefoon te pakken en hem te bellen om de goedkeuring van dit beleid te garanderen, ongeacht waar zijn parlementaire partners voor stemmen.
Toch is er binnen het ministerie van Financiën al rekening gehouden met de verhogingen in de nieuwe begroting. Die is klaar om ingediend te worden zodra de regering hiervoor het juiste moment vindt.