Else Beekman
De hernieuwbare energiesector maakt zich zorgen over de golf van bewegingen op het Spaanse platteland die opkomt tegen de aanleg van nieuwe wind- en fotovoltaïsche energieparken. Boeren, ranchers, hoteliers, natuurliefhebbers… de lijst van tegenstanders groeit.
En ondertussen heeft Spanje investeringen gepland van meer dan 60 miljard euro. Met de installatie van 30 GW aan hernieuwbare energie zullen 192.000 banen worden gecreëerd Dat is een van de conclusies uit een rapport van de firma EY Parthenon.
Die doelstelling zou meer dan haalbaar kunnen zijn. Bij Red Eléctrica de España (REE) zijn al voor meer dan 100 GW aan vergunningen voor aansluitingen aangevraagd. De overheidsadministraties, zowel regionaal als landelijk, vormen echter het grootste knelpunt voor promotors om een milieueffectrapportage (DIA) te verkrijgen.
De derde vice-president en minister voor de Ecologische Transitie, Teresa Ribera, verdedigde echter het trage tempo van de procedures voor de bouwprojecten van wind- en zonneparken. Daarmee kwam ze de anti-hernieuwbare beweging van het platteland tegemoet.
“Het is belangrijk om rekening te houden met de inwoners van plattelandsgebieden”, verklaarde zij nog enkele maanden geleden in reactie op vragen van El Español. “Het is belangrijker om de balans te vinden tussen ontwikkelaars en omwonenden. Je moet kunnen garanderen dat je respectvol en rigoureus bent en tegelijkertijd sociale consensus en compatibiliteit van activiteiten zoekt”.
Hernieuwbare energie koorts
Als gevolg van de grote koorts rond hernieuwbare energie is de bouw van zonneparken in Spanje de afgelopen twee jaar in verrassende aantallen toegenomen. De tien grootste beslaan een oppervlakte van liefst 5.913 hectare. Dat komt overeen met 8.281 voetbalvelden die vol staan met zonnepanelen. Hetzelfde gebeurt met windenergie, al blijven de projecten hier veel tegenwerking genereren door de visuele impact van de constructies.
De werkgevers in de sector zijn het erover eens dat “alle projecten niet alleen aan steeds strengere duurzaamheidsnormen moeten voldoen, maar ook dat de initiatiefnemers zelf maatregelen nemen die het milieu respecteren en rekening houden met de sociale gevoeligheid die in de landelijke omgeving bestaat”.
De fotovoltaïsche vereniging UNEF heeft een Sustainability Excelltaic Certificate gelanceerd om de maatschappelijke weerstand het hoofd te bieden. Bovendien willen ze bedrijven in de sector ertoe aanzetten hun normen te verhogen, zodat ze verder gaan dan de wettelijke vereisten.
Ook de windsector verdedigt zich. “Wind op land is meestal geplaatst in bergachtige gebieden met een lagere impact, en de nieuwe signaleringssystemen vermijden de eerdere problemen met de avifauna”. “En offshore wind gaat verder. Het heeft een hogere opwekkingscapaciteitsfactor en er is geen territoriale bezetting. Daarnaast liggen de gebieden die gepland worden 12-15 km uit de kust.
Met de drijvende technologie zijn er zelfs geen trillingen op het moment van installatie en zouden bodemtrawlvisserij worden voorkomen. Dat is een van de ergste en meest verwoestende visserijsystemen waar bij sleepnetten over de zeebodem worden gesleept en alles op hun pad meenemen. In feite zouden er heiligdommen voor de biodiversiteit worden gecreëerd,” zo klinkt het.
Visserij tegen offshore windparken
De visserijsector, inclusief de trawlvisserij, gebruikt als argument dat haar werk als enige de biodiversiteit van de zeebodem in stand houdt. Deze week kwam de visserijsector van de Cantabrische zee in opstand tegen een nieuw voorstel van het ministerie voor Ecologische Transitie. Deze routekaart voor de ontwikkeling van offshore wind- en zee-energie in Spanje werd op 10 december besproken in de ministerraad.
Bekijk ook: Spanje wil wind- en zonne-energie verdrievoudigen
Het gaat om de implementatie van twee offshore windenergie-industrieparken in het Cantabrische gebied. Het project lijkt in principe te worden geleid door Iberdrola en moet nog worden goedgekeurd volgens Basilio Otero, voorzitter van de Nationale Federatie van Vissersgilden (FNCP). De federatie is voorstander van hernieuwbare energiebronnen, zolang de projecten geen invloed hebben op de visserijactiviteit en de visgronden. Hun mening is dat “offshore windenergie-industrieterreinen onverenigbaar zijn met visserijactiviteiten.” Ze zouden meer dan 4.600 vaartuigen met verschillend vistuig en 12.000 vissers in het Cantabrische gebied in gevaar brengen.
Daarom hebben ze zich verenigd in een platform om hun belangen te verdedigen. Tot het platform zal ook de visserijsector van de Middellandse Zee en de Golf van Cádiz toetreden, schrijft El Español. Ze willen meer dialoog met de overheid. Minister Teresa Ribera heeft ze gehoord en ermee ingestemd om met vissersverenigingen te gaan praten.
Verhuur van land
Een andere netelige kwestie is de problemen die ontstaan tussen landeigenaren die hun land willen verhuren aan projecten en andere inwoners in dezelfde gemeente. Geldbedragen worden wel aan de een geboden maar niet aan de ander om de zonnepanelen of windturbines te plaatsen, afhankelijk van de gunstige ligging van het land. Die verschillen roepen irritatie en tegenstrijdige standpunten. Het is niet alleen wie het krijgt, maar ook wie het niet krijgt.
Mensen worden ook benaderd om te stoppen met het verbouwen van gewassen om plaats te maken voor duurzame energieprojecten. Dat is gebeurd bij enekele tientallen boeren in Caniles, een gemeente in het Granada Geopark. Hier zullen naar verwachting drie windparken en een fotovoltaïsch project van 400 hectare worden ontwikkeld.
De burgemeester zegt: “Ze huren de percelen voor een te verwaarlozen bedrag, ongeveer 1.400 euro per hectare. Veel gezinnen kunnen hiervan leven. Afgezien van de boeren die wel vrijwillig hun land willen pachten is er nog de kwestie van onteigening op basis van een publicatie in de Staatscourant BOE. Zowel mensen die hun land willen verpachten als degene die dit afwijzen kunnen worden onteigend.
Platforms zoals Alienta (Alianza Energía y Territorio), Salvemos los Campos Platform, Renewables ja maar niet zo, Platform ten gunste van landschappen in Teruel, Wijnbouwers uit Alicante, Alta Valduerna Platform, ANSAR en Vrienden van de Aarde protesteren tegen het opofferen van landbouwgebieden. Landbouw en veeteelt spelen een sleutelrol bij het binden van de bevolking aan het gebied.
Autochtone fauna bedreigd
Een ander direct gevolg van de grote concentraties zonnepanelen of windmolens is de bedreiging van de inheemse fauna. In Andalusië is de populatie van steppevogels zoals de leeuwerik, de kleine torenvalk, de grauwe kiekendief, de trap, het zandhoen of de kleine trap aan het afnemen.
De zaak is in handen gekomen van de Andalusische ombudsman, Jesús Maeztu. De reden voor de achteruitgang van deze vogels houdt nauw verband met een kleiner areaal graangewassen. In plaats daarvan worden grote fotovoltaïsche installaties geplaatst, bekritiseren de Spaanse Ornithologische Vereniging (SEO/BirdLife) en het Platform voor het behoud van steppevogels.
Bekijk ook: Grootste zonnepark van Europa geopend in Spanje