Ondanks dat orka’s, de grootste vertegenwoordiger van de familie van dolfijnen, roofdieren zijn, vertonen ze over het algemeen vriendelijk, sociaal en speels gedrag, zo vertellen in deze zoogdieren gespecialiseerde wetenschappers.
Heel anders was het gedrag tijdens de aanvallen waarover de Britse krant The Guardian op 13 september schreef. De orka’s bleken meerdere keren de boten te rammen en zelfs in staat te zijn deze van richting te veranderen. De boten liepen schade op en een opvarende raakte licht gewond.
Onderzoekers hebben het gedrag van de roofdolfijnen kunnen interpreteren dankzij getuigenverklaringen en videobeelden. Lori Marino, neurowetenschapper en voorzitter van het Whale Sanctuary Project zegt in de The Guardian niet te twijfelen over de vraag of orka’s in staat zijn tot een opzettelijke gecoördineerde aanval. ‘Ze hebben er de intelligentie voor en de meest waarschijnlijke reden is dat ze hun territorium of voedselvoorziening verdedigen’.
De orka’s hebben volgens Marino genoeg redenen gestrest te zijn. Dieren raken regelmatig gewond door scheepsschroeven of door lijnvissers die, net als de orka’s, vissen op de tonijn die hier dit seizoen passeert. Bovendien zouden er de laatste jaren verschillende kalfjes zijn doodgegaan nadat ze verstrikt raakten in visnetten en lange touwen.
Effect van corona
Een andere hypothese is dat de orka’s tijdens de lockdown in maart en april hebben genoten van de tijdelijke rust op zee en significante vermindering van geluidsoverlast onder water. Dat zei David Barclay, assistent professor Oceanografie aan de Dalhousie University op 27 april in The Guardian. Er waren geen boottochten meer met toeristen die walvissen willen spotten, geen vissers en geen vrachtschepen. Die rust is nu weer verdwenen. Dat kan ook een reden zijn voor extra stress onder de dieren.
Een andere factor die de orka’s stress bezorgt kan zijn dat de tonijnvissers hen als concurrenten zien. Ze vissen op dezelfde prooi. Orka’s zijn inmiddels zo slim dat ze zich ophouden in de buurt van de tonijnvissers en zodra die beet hebben, snel de tonijn opeten en de vissers achterlaten met alleen de kop. De vissers die hun broodwinning bedreigd zien, nemen het dan niet zo nauw met de beschermde status van de orka’s. Dit zegt Jörn Selling, marinebioloog voor Firmm, de stichting die observatietochten organiseert in de Straat van Gibraltar en onderzoek doet naar dolfijnen en walvissen. Selling kent verhalen van vissers die de orka’s stroomstoten zouden toedienen met elektrische priemen en dat rugvinnen zijn doorgesneden om de dieren uit de buurt van de tonijn te houden.
Toch is de orka al decennialang op deze wijzen lastig gevallen door vissers. Wat verklaart dan het nieuwe agressieve gedrag van de dieren? Volgens Selling hebben de dieren inderdaad genoten van de rust onder water door verminderde scheepvaart in de lockdown-maanden. ‘Sommige orka’s zullen nooit eerder zoveel rust hebben ervaren en wellicht zijn ze boos en gefrustreerd geworden toen het lawaai weer toenam’.
De aanwezigheid van deze kleine populatie orka’s is volgens de onderzoekers van enorm belang en als menselijke activiteit hun gedrag beïnvloedt, moet menselijke activiteit worden gereguleerd. Onderzoeker Pauline Gauffier heeft het Spaanse Milieuagentschap voorgesteld om in het gebied van Barbate (Cádiz), waar jaarlijk op tonijn wordt gevist en waar de orka’s zich daarom ook ophouden, ‘activiteiten die onderwatergeluid produceren tot een minimum te beperken’. Dit is het minste dat zou moeten gebeuren. ‘De zeemannen die ik sprak waren bezorgd dat hun activiteiten de orka hadden gestrest’. De onderzoekers zijn het erover eens dat de majestueuze, zich bedreigd voelende zoogdieren alle hulp nodig hebben die ze kunnen krijgen.