De Spaanse regering heeft na de komst van de pandemie, met het goedkeuren van de noodtoestand en het beperken van vrijheid van verkeer en verblijf van de Spaanse bevolking, een onrechtmatigheid begaan. Dit is woensdag bevestigd in een uitspraak van het Constitutionele Hof.
De beslissing is direct van invloed op de miljoenen boetes en straffen die zijn uitgedeeld gedurende de periode waarin de regering de mobiliteit van alle Spanjaarden heeft beperkt. De rechtse partij Vox had de zaak ingediend bij de rechtbank.
Opschorting grondrechten
Het Hof is van oordeel dat de algemene opsluiting tussen maart en juni 2020 geen beperking maar een opschorting van de grondrechten was, die niet onder het rechtskader van de alarmtoestand viel. Het besluit kon rekenen op een krappe meerderheid; zes rechters meenden dat het uitroepen van de alarmtoestand ongrondwettelijk was, vijf andere steunden de uitzonderlijke maatregel. Als de noodtoestand onwettig is, zijn de sancties voor het niet naleven ervan ook onwettig, en daarmee ongeldig.
Wat gebeurt er na deze uitspraak met uitgeschreven boetes?
De nog niet betaalde boetes hoeven niet betaald te worden, ook al zijn de boetes opgelegd in een eerder vonnis van een andere rechtbank. Wie de boete al wel betaald heeft, kan zelf bepalen of hij het geld terugvordert van de overheid. De omvang van de gevolgen zal afhangen van zowel de specifieke bewoordingen van de beslissing van het Hof, die nog niet bekend zijn, als van de door de regering in te stellen procedures voor de terugbetaling van deze bedragen.
Geen mogelijkheid claim voor bedrijven
De uitspraak van het Constitutionele Hof houdt de deur wel dicht voor de mogelijke vordering van schade die bedrijven hebben geleden door de goedkeuring van de noodtoestand. Concreet komt dit erop neer dat, ondanks het feit dat de maatregel onwettig is verklaard, de eigenaar van bijvoorbeeld een bar geen vergoeding van de staat kan eisen voor de door het politieke besluit veroorzaakte schade.