Hoe? Door direct de penwortel van de planten die zij zaaiden water te geven. Planten die uitgroeien tot steeneiken. Pepe en zijn dochter zijn zes en een half jaar bezig geweest met het herbebossen van een gebied in de gemeente Huétor Vega met liefst 8.000 steeneiken. In sommige gevallen zijn die nu al drie meter hoog en produceren zelfs al, veel eerder dan normaal, eikels.
“Als de eik uit de grond begint te groeien en vijf centimeter hoog is, heeft hij al bijna een meter wortel geschoten”, legt Pepe Vibora, een gepensioneerde monteur, uit. “In de bak van de kwekerij blijft die wortel aan één kant liggen, alsof het een bonsai is, en als hij dan in de grond wordt getransplanteerd, ging dat vroeger zonder begeleiding goed. Maar met de hoge temperaturen en het gebrek aan hydratatie in de grond, is het voor de plant nu onmogelijk om te groeien in dit beginstadium”, voegt hij toe.
Land terugwinnen uit de woestijn
Als de grond op 50 centimeter diepte door hoge temperaturen en het gebrek aan regen en vochtretentie door ontbossing nog heet is, overleeft hij het niet met een zak van 20 centimeter. Daarom begint het team van ‘Operación Encina‘ elke zomer met het planten van de al jonge boompjes. Vervolgens worden deze regelmatig bewaterd door families en kinderen uit het dorp.
Herbebossing na brand
Het begon allemaal in 2015, toen na een brand in het gebied de herbebossing niet doorging. Beatriz stelde haar vader voor om dan maar zelf bomen te gaan planten. In november van dat jaar begonnen ze daarom met het verzamelen van eikels. Die lieten ze thuis ontkiemen met turf en zaadzakjes uit de olijfgaard.
Bekijk ook: Trend in Spanje van monoculturen tot olijfgaarden vol leven
Toen de plantjes eenmaal groeiden, vroegen ze aan de gemeenteraad van Huétor Vega om een plek om ze te planten. Die gaf hen echter alleen de mogelijkheid om ze in tuinen te planten, terwijl ze land wilden om grond op de oprukkende woestijn terug te winnen. Als oplossing konden ze de veeweg gebruiken die door de gemeente loopt.
“We zaaien wanneer de eerste eikels uitkomen en vanaf dat moment zorgen we voor ze en begeleiden ze”, vat de gepensioneerde Pepe samen. Na twee jaar hadden sommige exemplaren al eikels en sinds 2021 hebben er meerdere gebloeid, een proces dat bij steeneiken normaal wel 40 jaar kan duren.
Er zijn bomen van drie meter hoog en met hun project proberen vader en dochter er genoeg van te planten en te laten groeien om in de langs de veeweg in de schaduw te kunnen lopen. Zoveel mogelijk bos, waardoor vocht in de bodem wordt vastgehouden en het geheel kan overleven ondanks de afname van regen en de stijging van de temperatuur.
Jong boompje kan amper nog op eigen kracht groeien
“De herbebossing van altijd werkt nu niet meer. Het is nu voor een boom heel moeilijk, zo niet onmogelijk om op eigen kracht vooruit te komen”, legt Pepe uit. In de loop van de tijd is het project – inmiddels Operación Encina (operatie steeneik) gedoopt – een milieueducatieprogramma geworden met weinig institutionele hulp, maar veel betrokkenheid van Pepe en Beatriz en hun dorpsgenoten.
De steeneik
Pepe is een fervent verdediger van de steeneik: “Het is de typische boom van het schiereiland, die schaduw en voedsel biedt voor zowel dieren als de bevolking. Voordat de Romeinen kwamen, kenden mensen hier geen tarwe, meel kwam van eikels. Ze maakten er van alles mee”.
Toen er andere en veel productievere gewassen kwamen, werden veel steeneiken verwijderd. Zolang het nog regelmatig regende, was dat geen probleem. Maar nu het zo weinig regent, kan op het droge land niet eens tarwe worden geplant. Pepe: “Als we niet opnieuw de bodem regeneren en zorgen dat bomen de aarde bedekken zodat de vochtigheid van de winterregens niet direct met de zon verdwijnt, wordt deze ramp alleen maar erger”.
Weinig middelen nodig
Hij zegt het project te zijn begonnen om te laten zien dat het mogelijk is om bomen te laten groeien met heel weinig middelen. Wel kunnen ze nog meer hulp gebruiken bij het planten. “Wat heeft deze wereld nodig? Meer bomen, schaduw, vochtigheid, koolstofvastlegging”, concludeert Pepe. Hij legt ook uit dat om dit op grotere schaal te doen mensen een salaris moeten ontvangen voor hun inspanningen. Er is geld voor nodig.
Bekijk ook: Boeren in Spanje: Er zal minder eten zijn en het wordt duurder