Deze Spaanse wet uit 2007, die genoegdoening wil bieden aan slachtoffers van de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) en de daarop volgende dictatuur van Francisco Franco (1939-1975), werd recent gewijzigd. De belangrijkste wijziging is dat “de staatsgreep van 1936 en de daaropvolgende Burgeroorlog en dictatuur openlijk worden verworpen en verheerlijking wordt bestraft”.
Gonzalo Queipo de Llano (5 februari 1875 – 9 maart 1951) was de generaal die de coup van 1936 leidde en verantwoordelijk was voor 45.000 doden in Andalusië. Hij ligt begraven in de basiliek samen met Francisco Bohórquez Vecina, wiens resten eveneens worden verwijderd. Bohórquez Vecina was de uitvoerder van tienduizenden executies in Sevilla onder het bewind van Franco. Queipo de Llano gaf na de Burgeroorlog opdracht tot de bouw van de basiliek en werd daarom benoemd tot Ere Broederoudste (Hermano Mayor Honorario) van deze broederschap die al in 1535 werd opgericht.
Opgraving “zo spoedig mogelijk”
De broederschap van Macarena, met 15.600 leden de grootste van Spanje, heeft naar aanleiding van een brief van de regering Sánchez vorige week aangegeven dat de stoffelijke resten in november zullen worden opgegraven en verplaatst. In die brief van de staatssecretaris voor Democratisch Geheugen werd geëist die opgraving “zo spoedig mogelijk” uit te voeren.
Het is niet de eerste keer dat de aanwezigheid van deze overblijfselen in Sevilla in strijd zijn met een wettelijk voorschrift. Er bestaat al een Andalusische wet van democratisch geheugen, die ook duidelijk maakte dat het illegaal is om deze graven op een prominente plaats in de tempel te bewaren.
Geen prioriteit
Het verzoek tot opgraving van Queipo de Llano en Bohórquez Vecina had de basiliek al eerder bereikt, maar tot nu toe werd hieraan geen prioriteit gegeven. Bovendien zette noch de Andalusische regering van de socialistische Susana Díaz, noch die van haar opvolger, Juanma Moreno, enige stap om te eisen dat de Broederschap van Macarena die overblijfselen opgraaft. Beiden verschuilen zich achter het feit dat de verordening, die de wettelijke norm zou moeten aanvullen en het geven van precieze instructies zou moeten toestaan, nog niet was goedgekeurd. De Broederschap gaf elke keer te kennen dat men wachtte op richtlijnen om te kunnen handelen. Afgelopen maandag echter heeft de Broederschap van La Macarena laten weten om door te gaan met de opgraving om te voldoen aan de wet en verklaard dat zij al eerder was begonnen met de procedures om dit te doen.
Grafstenen gewijzigd
De grafstenen in de basililiek in Sevilla die de aanwezigheid van Queipo de Llano en zijn vrouw herdenken, zijn eerder aangepast om te voldoen aan de opeenvolgende geheugenwetten. In 2009 werden alle Franco-symbolen verwijderd en het embleem van de Gran Cruz Laureada de San Fernando waarmee de generaal door Franco was beloond. En de tekst “de meest excellente meneer luitenant-generaal”, werd vervangen door “ere broederoudste” (Hermano Mayor Honorario), om zijn relatie met de broederschap te benadrukken in plaats van zijn prominente rol in de dictatuur, onderdrukking en executie van duizenden burgers.
Opgraving van Francisco Franco
De opgraving van de stoffelijke resten van de dictator Francisco Franco uit de Vallei der Gevallenen op 24 oktober 2019 blies de controverse over de aanwezigheid van Queipo de Llano in de basiliek van La Macarena nieuw leven in. Vanwege een rechtsvacuüm werden toen volgens El Diario de Sevilla niet ook de resten van de generaal in Sevilla opgegraven. Op elke situatie waren namelijk andere wetten van toepassing. Terwijl de Valle de los Caídos – sinds de nieuwe Wet op Democratisch Geheugen omgedoopt tot Valle de los Cuelgamuros – eigendom is van de staat, is de Macarena-basiliek particulier bezit van de de broederschap.
Gonzalo Queipo de Llano
De Britse historicus Paul Preston verwijst in zijn laatste werk naar Queipo de Llano als de psychopaat van het zuiden. Als hoofd van het leger in het zuiden van Spnje was hij rechtstreeks verantwoordelijk voor de dood van meer dan 45.000 mensen (14.000 in Sevilla, waar er bijna geen veldslagen waren). Onder hen de dichter Federico García Lorca en de politicus Blas Infante, institutioneel erkend als de vader van het Andalusische thuisland. Hij liet meer dan 700 massagraven na, sommige zo groot dat er naar schatting meer dan 1.300 slachtoffers van Franco’s repressie in liggen.