Dit blijkt het grootste wetenschappelijk onderzoek tot nu toe dat gedaan is naar de herkomst van het Baskische volk. Uit zowel het huidige DNA van 2000 Basken als uit historisch DNA, is afgeleid dat dit niet alleen verschilt van dat van de Spanjaarden, maar uniek is binnen Europa.
Achtergrond minder mysterieus dan gedacht
Volgens onderzoeksleider en bioloog David Comas is het onderscheidend erfelijk materiaal niet toe te schrijven aan een buitengewone herkomst. De oorzaak is minder mysterieus dan werd gedacht, en vindt zijn oorsprong in de isolatie van het Baskische volk sinds de IJzertijd 2.500 jaar geleden.
Als sinds de 19e eeuw houdt de achtergrond van de Basken de wetenschap bezig. In 1862 stal de Franse antropoloog Paul Borca al botresten uit een begraafplaats in de Baskische plaats Zarautz, om onderzoek te doen naar de eigenaardigheden van wat toen nog een primitief volk werd genoemd. De Baskische president Juan José Ibarretxe verkondigt al sinds aanvang van zijn presidentschap in 2009 dat Baskenland een historie van 7000 jaar kent, ter verdediging van zijn separatistische politiek. Ook de Baskische Nationalistische Partij PNV beweert dat de Basken de oudste inwoners van Europa zijn, met een oorsprong in de prehistorie.
7000 geleden was er nog geen verschil
7000 jaar geleden trokken landbouwers en veehouders uit Anatolië naar het Iberische Schiereiland en vermengde zich daar met de lokale bevolking van jagers en verzamelaars. Zo ontstond een volk dat voor 80 procent DNA had afkomstig van de volkeren die in het neolithicum naar het Iberische schiereiland trokken en 20 procent van de jagers en verzamelaars uit het mesolithicum. 4500 jaar geleden trokken ook nomaden uit de Russische Jamnacultuur naar het Iberische schiereiland. Het volk dat hieruit voortkwam had voor 40 procent ‘vreemd’ en voor 60 procent ‘eigen’ DNA. Dat is de basis van het genetische materiaal van alle Spanjaarden, inclusief dat van de Basken.
In het recente onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Current Biology, wordt verondersteld dat de Baskische taal vanaf de IJzertijd een culturele barrière is geweest, en tijdens de romeinse tijd en de Moorse bezetting voor isolatie van het Baskische volk heeft gezorgd. Omdat het Baskisch verschillende dialecten kende, was er zelfs binnen Baskenland sprake van geïsoleerde groeperingen. Het huidige Baskisch is pas in 1968 als de officiële taal van de regio erkend.
In 2015 toonde bioloog Cristina Valdiosera van de Universiteit in Burgos al aan dat de Baskische historie niet zo ver teruggaat als wel verondersteld wordt. Haar onderzoek, gebaseerd op botresten uit het Noord-Spaanse Atapuerca-gebergte, voert tot 5000 jaar terug. Daarna, in 2019, bracht geneticus Íñigo Olalde van de Amerikaanse Harvard Universiteit deze datering terug tot 2000 of 2.500 jaar geleden. Dit laatste is nu met het recente onderzoek van David Comas bevestigd. Het DNA van de Basken is dus vanwege eeuwenlange isolatie wel degelijk anders, maar de historische genetische basis is voor alle Spanjaarden dezelfde.