Normaal hebben alle Spanjaarden vrij op deze dag. Dit jaar valt de feestdag op zaterdag en is er geen ‘puente’, dat wil zeggen dat de vrije dag die men misloopt omdat een feestdag in het weekend valt, wordt doorgeschoven naar maandag of op de vrijdag ervoor wordt gezet.
Militaire optocht in Madrid
Het meest kenmerkend aan de vieringen van Fiesta Nacional de España is het militaire defilé dat in Madrid wordt gehouden en waarmee Spanje zijn militaire kracht laat zien. Hierbij zijn de Spaanse koning Felipe VI en zijn vrouw koningin Letizia aanwezig en de Spaanse premier. Dit jaar zal Pedro Sánchez nog aanwezig zijn als waarnemend president. In de parade door Madrid lopen ook buitenlandse diplomaten mee en vertegenwoordigers van de regeringen van de 17 autonome gemeenschappen. Daarnaast organiseert elke stad eigen vieringen in het teken van Spanje, die doorgaans plaatsvinden op de pleinen voor het plaatselijke gemeentehuis.
Columbus
Op 12 oktober 1492 ging Cristoffel Columbus voor anker voor de kust van het Amerikaanse continent. Op dat moment was de ontdekkingsreiziger nog onwetend over het feit dat hij een nieuw continent had ontdekt, omdat hij in de veronderstelling verkeerde in Azië, het geplande doel van zijn reis, te zijn aanbeland. Het bleken de Bahama’s te zijn, de eilandengroep die hij later San Salvador noemde. Columbus’ aanvankelijke plan was om een westelijke route over zee naar India te vinden.
Na Columbus’ ontdekking ging de verdere exploratie en de kolonisatie van de ‘Amerika’s’ door Europa van start. Vanaf dit moment wordt het Spaanse rijk steeds groter en machtiger tot het op een gegeven moment het meest invloedrijke imperium ter wereld is. Dit feit wordt jaarlijks op 12 oktober herdacht. In de wet die alles rond deze Spaanse feestdag regelt, staat dat op die dag Spanje ‘een proces startte van linguïstische en culturele projectie ver buiten de Europese grenzen’.
Rond het feest bestaat echter al jaren in toenemende mate controversie. Amerika bestond al toen Columbus er zijn schip aanmeerde. Feitelijk werd het continent al circa 14.000 jaar geleden ontdekt toen de eerste mensen er voet aan wal zetten. Bovendien was de komst van de Europeanen voor de inheemse volkeren niet positief. Hun land werd gekoloniseerd waarbij de inheemse bevolking grotendeels werd uitgeroeid. Volgens geschiedkundigen gaat het om circa 90 procent van de oorspronkelijke bewoners die de komst van de Spanjaarden en later andere Europeanen niet heeft overleefd. Deels bezweken de inheemse mensen ook als gevolg van vreemde ziekten waartegen ze niet bestand waren. Wie al deze ellende uiteindelijk wel overleefde werd gedwongen het christelijk geloof aan te nemen.
Andere betekenis aan feest
Om deze redenen zijn diverse landen het feest gaan vervangen door andere die meer overeenkomen met hun oorspronkelijke culturele identiteit. Zo werd in Argentinië in 2010 de Día de la Hispanidad vervangen door de viering van de Día de Diversidad, de Dag van de Culturele Amerikaanse Diversiteit. In Bolivia wijzigde men de dag in 2009 in de Dag van de Dekolonisatie. In Chili wordt op 12 oktober de Dag van de Ontmoeting tussen Twee Werelden gevierd.
Ook in Spanje zijn pogingen gedaan om het feest van karakter te veranderen. In 2016 hees de gemeente Madrid de Wipala. Dit is een kleurrijke vlag die inheemse culturen vertegenwoordigt. In de raadsvergadering van Navarra viert men sinds 2017 de Dag van de Inheemse Weerstand. Voorstanders van deze wijzigingen vinden dat op deze manier rekening wordt gehouden met de de verschillende gezichtspunten die rond de historische gebeurtenis bestaan.