Vanaf 31 mei organiseert ook het Prado in Madrid een tentoonstelling die geheel gewijd is aan deze unieke en wereldberoemde kunstenaar.
Het is voor het eerst dat er zoveel werken van Jeroen Bosch bij elkaar zijn gebracht. Liefst twintig panelen en negentien tekeningen zijn te zien in de tentoonstelling Visioenen van een genie. Het misschien wel beroemdste schilderij van Bosch, de ‘Tuin der lusten’ is alleen te bezichtigen in het Prado. Dit werk gaf het Spaanse museum niet uit handen.
Jeroen Bosch
Jeroen Bosch (1450-1516), geboren als Jheronimus van Aken, leefde in de overgangsperiode tussen de middeleeuwen en de renaissance en woonde en werkte in Den Bosch. Zijn schilderijen zijn uiterst innovatief en origineel en staan vol met bizarre, grappige en angstaanjagende wezens. Een centraal thema in het werk van Bosch is de strijd van de mens tegen verleidingen en demonen. Hemel en hel en alles daar tussenin komen in zijn schilderijen tot leven. Veel schilders lieten zich door het unieke werk van Bosch inspireren zoals de Nederlandse Pieter Bruegel, de Duitse Max Ernst en de Spaanse Salvador Dalí en Joan Miró.
Nederlander of Spanjaard?
De Spaanse koning Filips II was groot liefhebber van het werk van Jeroen Bosch. Hij kocht onder andere de Tuin der lusten, ter verfraaiing van zijn paleis El Escorial. Veel van Bosch’ panelen kwamen in het Spaanse koninklijke kunstbezit en verblijven daar al zo lang dat de Spanjaarden hem eigenlijk als ‘hun’ Bosco beschouwen. Zijn naam klinkt als een torero vinden zij, en dat is natuurlijk ook echt Spaans. Maar de schilderijen komen in het sfeervolle centrum van het Brabantse Den Bosch toch echt ‘thuis’. Hier was het, waar de authentieke verbeeldingskracht van Jeroen Bosch tot leven kwam en waar hij vormgaf aan zijn uiterst originele en vernieuwende kunstwerken.
Het Bosch Research and Conservation Project
Sinds 2010 zijn deskundigen van het BRCP bezig de werken van Bosch te bestuderen en te documenteren. Het team reisde de hele wereld over voor hun onderzoek en onderhandelingen om zoveel mogelijk werken naar Nederland te krijgen. Hierbij hebben zij ook nauw samengewerkt met het Museo del Prado in Madrid. Het Spaanse museum wilde graag samenwerken met de Nederlanders, maar stelde het onderzoek dat zij deden naar de werken van Bosch uit hun museum niet echt op prijs. Aan enkele van deze werken werd door het BRCP een andere schilder toegekend dat de grote meester zelf. Het Prado besloot vervolgens deze werken (De keisnijding en De verzoeking van de Heilige Antonius) niet meer uit te lenen voor de tentoonstelling in Nederland, ondanks dat zij dit eerder hadden toegezegd.
Het Hooiwagendrieluik
De grootste publiekstrekker van de tentoonstelling in Den Bosch is de Hooiwagen uit het Prado. Dit schitterende drieluik verbeeldt de levensloop van de mens: op het linkerluik staat het aardse paradijs afgebeeld met de dreiging van het kwaad vanaf het begin van de schepping. Hier is de mens nog in staat de juiste keuzes te maken. Op het middenluik staat de hooiwagen waaromheen zich allerlei aardse zaken afspelen. Christus kijkt er vanuit de hemel bedenkelijk op neer. Mensen verdringen zich om de wagen heen om wat hooi te pakken: het graaien naar het hooi staat symbool voor de aardse hebzucht die bij alle rangen en standen voorkomt. De hooiwagen beweegt richting het rechterluik: de hel, waar alle aardse hebzucht uiteindelijk toe zal leiden.
Werk van Bosch over de hele wereld
Er zijn ongeveer twintig tot vijfentwintig werken van Jeroen Bosch die zich verspreid over de wereld bevinden. Voor de tentoonstellingen in Den Bosch en in Madrid komen werken uit onder andere Italië, België, Portugal, Duitsland en Amerika. Het museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam is het enige Nederlandse museum met werken van Jeroen Bosch in de collectie. Voor de tentoonstelling in Den Bosch, die in de Nederlandse en buitenlandse pers zeer goede recensies krijgt, zijn al meer dan 100 duizend tickets verkocht.
Tickets Den Bosch
De tentoonstelling Visioenen van een genie is tot en met 8 mei van dit jaar te bezichtigen in het Noordbrabants museum in Den Bosch. Tickets kunnen worden gekocht via deze link.
Tickets Prado
De tentoonstelling ‘El Bosco. La exposición del Centenario’ is vanaf 31 mei tot en met 11 september te bezichtigen in het Museo del Prado in Madrid. Voor deze tentoonstelling kunnen al tickets worden gekocht via de website van Museo del Prado.
Op de foto is het schilderij De hooiwagen te zien dat wordt klaargemaakt om voor het eerst sinds 450 jaar weer terug te reizen naar Nederland.