Else Beekman
Wil je even terug in de tijd in een reis naar de oorsprong van Spanje? Dat kan in de provincie Almería. Daar ligt een van Spanje’s meest fascinerende arheologische vindplaatsen: een prehistorisch dorp dat 5.000 jaar geleden werd gesticht en dat historici beschouwen als oudste nederzetting van het Iberisch Schiereiland.
De vindplaats Los Millares ligt op een heuvelrug tussen de Rambla de Huéchar en de rivier de Andarax. Uit archeologisch onderzoek blijkt dat de samenleving verrassend geavanceerd was voor haar tijd. De strategische ligging bood de bewoners niet alleen natuurlijke bescherming, maar ook een uitstekend overzicht over de regio. De nederzetting besloeg ongeveer 5 hectare en werd beschermd door vier concentrische stenen muren met 13 forten. De muren bevatten ook halfronde bastions en monumentale toegangspoorten. Dat is ongebruikelijk voor nederzettingen uit die tijd en wijst volgens archeologen op de noodzaak van verdediging tegen vijandelijke groepen.
Geavanceerde samenleving
De inwoners van Los Millares waren landbouwers, veehouders en ambachtslieden. Zij hadden al kennis van koperbewerking. Dat is opvallend, want betekende in die tijd een technologische revolutie. De plaats speelde derhalve een belangrijke rol in de overgang van de Steentijd naar de Bronstijd. In het gebied zijn ovens en werktuigen gevonden die getuigen van een bloeiende metallurgische industrie. Daarnaast laten de overblijfselen zien dat er sprake was van een hiërarchische samenleving. Hierin begroef de bevolking leiders of belangrijke figuren in grotere of rijkere graven.
Uitgestrekte necropolis
Een van de meest opvallende kenmerken van Los Millares is de uitgestrekte necropolis. Hier bevinden zich ongeveer 80 tholoi. Dat zijn grote stenen grafkamers met een koepelvormig dak, waar gemeenschappelijke begrafenissen plaatsvonden. De grafgiften, zoals keramiek, sieraden en koperen werktuigen, wijzen op een complexe rituele cultuur en sociale hiërarchie binnen de gemeenschap.
Los Millares werd ontdekt door een Belg
De vindplaats werd eind 19e eeuw ontdekt door de Belgische ingenieur en amateur-archeoloog Luis Siret, die in Zuid-Spanje bij mijnbouwprojecten werkzaam was. Zijn fascinatie voor de oude beschavingen van het Iberisch Schiereiland leidde tot tal van opgravingen. Daarbij werd Los Millares een van de belangrijkste ontdekkingen.
In 2012 startten archeologen van de Universiteit van Granada een onderzoek naar de datering van Los Millares en megalithische samenlevingen in het zuidoosten van het schiereiland. Zij ontdekten dat de necropolis Los Millares tussen 3219 en 3124 voor Christus in gebruik moet zijn genomen. Daarmee is Los Millares de tot nu toe oudste nederzetting die wetenschappers hebben kunnen dateren.
Bezoek Los Millares
Tegenwoordig is Los Millares open voor bezoekers en biedt het een fascinerende inkijk in het verleden. Het bezoekerscentrum is gevestigd in een historische herberg. Via tentoonstellingen, een documentaire en een reconstructie van hoe het dorp er ooit uitzag kunnen bezoekers zich een betere voorstelling van Los Millares terug in de tijd maken. De site zelf is goed te verkennen via een bewegwijzerde route die langs de versterkte muren, woningen en graven leidt. Een bezoek duurt gemiddeld 2,5 tot 3 uur.
Je vindt Los Millares in Santa Fé de Mondújar, halverwege tussen de weg van Tabernas naar Almería stad. De site is van woensdag tot en met zondag geopend van 10 tot 14 uur en toegang is gratis. Groepen dienen te reserveren via deze website.