Op 1 juli heeft de Spaanse regering de btw op olijfolie verlaagd naar 0%. Deze maatregel volgt op een eerdere verlaging van 10% naar 5% in 2023. De regering wil de consumptie er mee stimuleren na de recente prijsstijgingen als gevolg van inflatie en droogte op het Spaanse platteland. De prijzen blijven echter stijgen, ondanks deze belastingverlaging. Consumenten klagen steen en been.
Consumenten dienen klachten in over onregelmatigheden in de supermarkten. Rubén Sánchez, algemeen secretaris van consumentenorganisatie Facua-Consumidores en Acción, beschuldigt supermarktketens van “massale fraude” tegen consumenten. Volgens Sánchez maken supermarkten gebruik van praktijken die verboden zijn bij producten met een verlaagde btw. Ze verhogen hun marges, waardoor ze de belastingverlaging teniet doen. Uit een onderzoek van Facua blijkt dat de prijsverschillen voor dezelfde olijfolie in verschillende steden kunnen oplopen tot 4,67 euro per liter.
Prijsstijgingen en onregelmatigheden
In een recente tweet beschuldigde Sánchez de supermarktketen Hipercor van een prijsstijging van 36% voor een vijf-literfles Coosur Serie Oro olijfolie. De prijs ging van 40,90 euro naar 55,50 euro. “De btw-verlaging verbiedt het verhogen van marges, maar bedrijven overtreden de regels zonder gevolgen. Waar is het ministerie van Consumentenzaken?”, aldus Sánchez.
Variabele prijzen per locatie
Het onderzoek van Facua toonde ook aan dat er grote prijsverschillen zijn voor dezelfde producten, afhankelijk van de supermarkt en locatie. Zo kost een liter extra vierge olijfolie van Carbonell bij Eroski 9,13 euro in Pontevedra, maar 13,80 euro in andere steden. Alcampo bleek de keten met de grootste prijsvariabiliteit, terwijl Dia en Mercadona meer consistente prijzen hanteren. Binnen dezelfde stad, zoals Zaragoza, varieerden de prijzen voor een liter Carbonell olijfolie tussen 12,49 en 13,78 euro in verschillende Alcampo-winkels.
De effectiviteit van de btw-verlaging
De oorspronkelijke intentie van de btw-verlaging in 2023 was om de consument volledig te laten profiteren van de lagere prijzen. Om dit te garanderen, heeft de regering een controlesysteem opgezet om de prijsontwikkelingen te volgen. Echter, eerdere ervaringen met soortgelijke maatregelen, zoals bij de energiekostencrisis van 2022, roepen twijfels op over de effectiviteit. Ondanks intensieve prijscontroles door de CNMC (Comisión Nacional de los Mercados y de la Competencia) werden er toen geen boetes uitgedeeld aan benzinestations die de prijzen verhoogden.
Wettelijke context
Hoewel de Spaanse regering maatregelen kan nemen om de winstmarges van supermarkten op producten met een verlaagde BTW te beperken, stuit dit op juridische en praktische uitdagingen. In het kader van de EU-regelgeving moeten dergelijke maatregelen gerechtvaardigd zijn in het openbaar belang en moeten zij aantonen dat er geen minder beperkende alternatieven zijn om dezelfde doelen te bereiken.
Lees ook: Btw-verlaging op essentiële producten in Spanje heeft nauwelijks effect