Else Beekman
Wat begon als een gewone herbestratingsklus in de Via Laietana, veranderde plotseling in een archeologische tijdreis met middeleeuwse geheimen. Onder de straatstenen van de Carrer de la Fusteria, midden in het bruisende hart van Barcelona, kwamen de verrassend goed bewaarde resten van vijf middeleeuwse huizen tevoorschijn.
Deze ontdekking biedt een zeldzaam inkijkje in hoe de Catalaanse hoofdstad zich ontwikkelde van de 14e eeuw tot aan de dramatische sloopgolf in de vroege 20e eeuw.
Een onverwachte schat onder de straatstenen
Archeoloog Toni Fernández, die leidinggeeft aan de opgravingen, vergelijkt de vondst met die bij de oude markthal in El Born. “Ze dateren uit dezelfde periode en we vinden vergelijkbare vloeren, structuren en putten. Het verschil is dat de resten in El Born stoppen in de 18e eeuw, terwijl we hier de evolutie tot aan de sloop in de 20e eeuw kunnen volgen.” Opmerkelijk is dat de kelders van twee van de huizen bewaard zijn gebleven, iets wat in El Born niet het geval is.
Middeleeuwse geheimen, van klooster tot fontein
De opgravingen begonnen anderhalve maand geleden in het lagere deel van de Gotische wijk, een gebied dat al eerder rijke archeologische vondsten opleverde. Sinds de start van de renovatie van de Via Laietana in 2023 zijn onder andere resten van het oude klooster van Sant Sebastià en de verdwenen middeleeuwse fontein van Àngel blootgelegd. De huidige opgraving beslaat een oppervlakte van 239 vierkante meter en is de grootste sinds de start van de herontwikkeling van de avenue en haar omgeving.
Een heilige onder de voeten
Aanvankelijk verwachtten de onderzoekers geen significante vondsten tijdens de herbestrating van de straat Fusteria. Eerdere werkzaamheden aan de stoep, een jaar geleden, leverden immers niets op. Deze lage verwachtingen veranderden drastisch toen een kleurrijke tegel werd ontdekt. Na verdere opgravingen bleek het te gaan om een volledig keramisch mozaïek met een afbeelding van Sint-Antonius van Padua, vermoedelijk uit de 18e eeuw. Onderzoekers zullen het mozaïek, dat zich bevond bij de ingang van een van de geïdentificeerde woningen, verwijderen voor conservering.
Opvallend is dat het mozaïek op de vloer is geplaatst, wat ongebruikelijk is aangezien dergelijke afbeeldingen meestal aan de muur werden bevestigd. Fernández merkt op: “Het is opmerkelijk omdat ze meestal aan de muur werden bevestigd; het is niet gebruikelijk dat het op de vloer ligt en dat de afbeelding kon worden betreden.”
Een reis door de tijd van de 14e tot de 20e eeuw
Hoewel de oorsprong van de huizen middeleeuws is, tonen de blootgelegde begane gronden een bouwstijl die zich over meerdere eeuwen uitstrekt. De oudste resten behoren tot een originele gevelmuur uit de 14e eeuw. Later werden de constructies gesloopt en herbouwd, mogelijk in de 17e of 18e eeuw. Een hoekhuis aan de straat Ample werd in de 19e eeuw opnieuw opgebouwd.
De huizen waren klein, met een geschatte oppervlakte van 26 vierkante meter voor een van de woningen. Ze waren waarschijnlijk niet hoger dan drie verdiepingen boven de begane grond en werden gescheiden door een smalle straat van ongeveer vier meter breed, vergelijkbaar met de smalle, donkere straatjes van de oude stad.
Toekomstige opgravingen
De onderzoekers zijn nog bezig met het uitgraven van mogelijke ovens of andere ruimtes die meer inzicht kunnen geven in het gebruik van de kelders. Ze zijn ervan overtuigd dat er meer historische sporen onder de grond liggen in de omgeving. Alle gevonden resten zijn momenteel zichtbaar vanaf straatniveau, maar zullen na documentatie en verwijdering van artefacten weer worden bedekt. Verdere opgravingen gaan ze doen in de straat Àngel J. Baixeras, achter het postkantoor. Daar werden , waar eerder al resten werden gevonden tijdens kabelwerkzaamheden.
Lees ook: Opmerkelijke archeologische vondsten in wijk Vallecas in Madrid