De term ‘rewilding’ (opnieuw verwilderen) omvat de terugkeer van wilde dieren, het herstel van ecologische processen, het herstel van habitats en het steunen van de lokale economie door op de natuur gebaseerde ondernemingen en natuurtoerisme te stimuleren. ‘Iberian Highlands’ is het tiende project van de Nederlandse stichting en het eerste in Spanje. De stichting werkt nauw samen met de Spaanse organisatie Terra Naturalis en de lokale organisatie Micorriza.
850.000 hectare rond Cuenca
Voor dit eerste project heeft de stichting een gebied van 850.000 hectare vrij weten te maken in het spectaculaire berglandschap rond Cuenca op de Spaanse hoogvlakte, deels ook in de provincies Guadalajara en Teruel. Het gebied omvat de drie gebieden Alto Tajo, het Serranía de Cuenca natuurpark en het Montes Universales jachtreservaat samen met andere Natura 200 gebieden. In dit gebied liggen 2 natuurparken, 1 natuurreservaat, 2 micro-reservaten, 9 natuurmonumenten, 1 Ramsar-site en 11 rivier-reservaten.
Leeg Spanje
Deze streek is zeer dunbevolkt en wordt vaak het ‘lege Spanje’ genoemd. Met twee personen per vierkante kilometer heeft het eenzelfde bevolkingsdichtheid als Mongolië. Daarom vormt het een van de weinige gebieden in Europa waar andere manieren van het houden van vee op grote schaal gedemonstreerd kan worden. Al duidt Rewilding Europe ‘vee’ liever aan als grote herbivoren (planteneters) die voor de ecosystemen werken.
De combinatie in dit gebied van hoge biodiversiteit en lage menselijke activiteit en verstedelijking maakt het volgens Rewilding Europe mogelijk dat vee weer meer een element wordt van het ecosysteem. Bovendien helpt natuurlijke begrazing om het risico op bosbranden te verkleinen. Een belangrijke factor nu het risico op grote bosbranden in Spanje door de klimaatverandering toeneemt.
Waarom Spanje?
Rewilding Spain geeft op haar website antwoord op de vraag waarom de organisatie voor Spanje kiest: “De Spaanse natuur is een van de rijkste en meest spectaculaire van Europa, maar in veel gebieden is er voldoende ruimte om een deel van wat verloren is gegaan te herstellen. Aan de andere kant is het verlaten van het platteland, dat een groot deel van het zogenaamde “Lege Spanje” treft, een proces met ernstige sociale, economische en ecologische gevolgen”.
Van dit probleem wil Rewilding Spain een kans maken op basis van natuurherstel en de groeiende vraag van stedelingen om van de natuur te genieten. Dit kan uiteindelijk weer leiden tot een verbetering van de levensomstandigheden op het platteland en de leegloop tegengaan.
Financiering van het project
Met een fonds van 2,7 miljoen euro heeft de stichting een driejarige strategie ontwikkeld. Het geld is deels afkomstig uit het Endangered Landscapes Programme, een Brits programma voor projecten voor grootschalig landschapsbehoud en van een stichting van het horlogemerk Cartier.
Met dit geld worden de pilotprojecten gefinancierd die voornamelijk bestaan uit de huur van grond, compensaties voor de bewoners of ter voorkoming van exploitaties die schade toebrengen. De pilotprojecten dienen ook als voorbeelden en inspiratie voor de bewoners, hen wordt niets opgedrongen.
Eerste concrete projecten
De eerste concrete pilotprocten omvatten het herstel van natuurlijke begrazing door de introductie van paarden in Mazarete en Villanueva de Alcorón; de introductie van runderen in Frías de Albarracín en de herintroductie van een gier voor het herstel van de trofische keten. In overweging zijn nog de afbraak van de verouderde dam in de Cabrillas rivier en compensatie aan eigenaren van oerbossen voor het verlies van hun houtinkomsten.
Herintroductie runderen
De runderen, ooit normaal in dit gebied, werden 17 maanden geleden al in het gebied geïntroduceerd en de grond waar zij grazen is nu al aan het veranderen. De dieren eten vooral hout en andere vegetatie op hun pad en doorstaan alle weersomstandigheden zonder ziek te worden. De eveneens Nederlandse Stichting Taurus helpt hierbij.
Enerzijds is het doel wetenschappelijk. Wetenschappers kunnen de veranderingen zien die deze dieren teweegbrengen in het landschap, in de weilanden, in de insecten; en de andere is om te zien of er onder toeristen interesse bestaat om deze runderen te komen bekijken.