De voorgestelde Kustwet in de autonome regio Valencia heeft het debat over toekomstig kustbeheer in Spanje opnieuw aangewakkerd. Met de wind van de politieke partijen PP en Vox in de zeilen, streeft de wet naar een “evenwicht” tussen economische activiteiten en milieubescherming aan de Middellandse Zeekust. Critici waarschuwen echter dat deze wet een terugkeer naar een bouwboom als die van de jaren ‘90 zou kunnen betekenen, met mogelijk verwoestende gevolgen voor het milieu.
De geschiedenis van het kusttoerisme in de regio Valencia gaat terug tot de jaren 50. Destijds stimuleerde het Franco-regime het toerisme aan de kust als onderdeel van een bredere economische strategie. De aantrekkingskracht van het mediterrane klimaat en de ongerepte stranden leidde tot een massale toestroom van Europese toeristen. Die toestroom resulteerde in de opkomst van gigantische toeristische complexen langs de kustlijn. Steden zoals Benirom en Cullera ondergingen een transformatie van kleinschalige vissers- of landbouwgemeenschappen naar toeristische mastodonten. Cullera heeft 25.000 inwoners, maar op de top van het hoogseizoen kan de kustplaats er 300.000 huisvesten.
Deze snelle ontwikkeling, vaak aangeduid als de “Levante Feliz,” (waar Levante verwijst naar de oostkust) bracht welvaart, maar veroorzaakte ook aanzienlijke milieuschade. Critici zoals milieuorganisaties en de Europese Commissie hebben herhaaldelijk gewaarschuwd voor de “massale bebouwing” die het mediterrane kustmilieu heeft verwoest.
De rol van Plan Pativel
In een poging om de schade te beperken en het milieu te herstellen, voerde de vorige regering van Valencia in 2018 het Actieplan voor Territoriale Infrastructuur en Groene Ruimte (Pativel) in. Dit plan was bedoeld om meer dan 7.500 hectare kustgrond te beschermen door daar bouwbeperkingen in te voeren. Die beperkingen betroffen met name de eerste 500 meter van de kustlijn en beperkingen werden opgelegd tot 1.000 meter, zodat alleen kleinschalige, charmante hotelinfrastructuur kon worden gebouwd die “geïntegreerd is in de omgeving.” Het doel was om een duurzame balans te vinden tussen ontwikkeling en behoud van het natuurlijke erfgoed.
De nieuwe wet en kritiek
De nieuwe Kustwet die door PP en Vox wordt voorgesteld, wijzigt echter veel van de beschermende maatregelen van Pativel. De wet zou namelijk toestaan dat hotels dichter bij de kustlijn vanaf 200 meter worden gebouwd. Bovendien zouden residentiële gebouwen al vanaf 500 meter van de kust mogen verrijzen. Het staat ook recreatieve activiteiten toe op niet-ontwikkelbare gronden langs de kust en opent de weg voor de legalisering van illegale nederzettingen binnen het maritiem-terrestriale domein, dat onder nationale bevoegdheid valt.
Milieuorganisaties zoals Ecologistas en Acción en oppositiepartijen maken zich hierover veel zorgen, schrijft RTVE. Zij vrezen dat deze regels zullen leiden tot speculatie en een terugkeer naar eenzelfde soort overontwikkeling als die van voor de economische crisis van 2008. Bovendien zet de wet de regio op ‘een gevaarlijk pad wat betreft klimaatverandering’, aldus Ecologistas en Acción. De huidige regionale regering verdedigt de wet met het argument dat ze er de economische groei en werkgelegenheid in de regio mee willen bevorderen. Tegelijkertijd zeggen ze er ook de ‘natuurlijke waarden’ van de kustlijn mee te willen beschermen.
Waarschuwingen van Greenpeace
De nieuwe kustwet in Valencia, die de bouwmogelijkheden langs de kust verruimt, staat haaks op de recente waarschuwingen van Greenpeace. Volgens Greenpeace zal Spanje binnen tien jaar stranden verliezen door klimaatverandering en overmatige bebouwing. Daardoor worden kustgebieden juist kwetsbaarder voor erosie en zeespiegelstijging. Terwijl Greenpeace enerzijds oproept tot strengere bescherming van de kustlijn, lijkt de nieuwe wet juist de deur open te zetten voor verdere ontwikkeling, wat de risico’s voor het milieu en de duurzaamheid van deze gebieden alleen maar vergroot.