Op 12 oktober viert Spanje de ‘Fiesta Nacional de España’, ook bekend onder de wat controversiëlere naam ‘Día de la Hispanidad’. Deze nationale feestdag herdenkt de historische verjaardag van de ‘ontdekking’ van Amerika door Spanje en moet de verbondenheid tussen Spanje en de Spaanssprekende wereld markeren. Traditiegetrouw staat het land stil bij zijn rijke culturele erfgoed met militaire parades, officiële ceremonies en festiviteiten door het hele land.
Op deze dag hebben normaal gesproken alle Spanjaarden vrij. Dit jaar valt de feestdag op zaterdag en dat betekent dat alleen wie zaterdag werkt, vrij heeft.
Militaire optocht in Madrid
Het meest kenmerkend aan de vieringen van Fiesta Nacional de España is het militaire defilé dat traditiegetrouw in Madrid wordt gehouden op Plaza de Colón en waarmee Spanje zijn militaire kracht laat zien. Hierbij zijn koning Felipe VI, zijn vrouw koningin Letizia, zijn dochter Infanta Leonor en de Spaanse premier aanwezig. In de parade door Madrid lopen doorgaans ook buitenlandse diplomaten mee en vertegenwoordigers van de regeringen van de 17 autonome gemeenschappen. De act begint om 10.00 uur op de Plaza de Lima en een half uur later zullen de koningen daar arriveren, waar de tribune staat en de militaire eer, de parachutistensprong en een nieuwe vlag hijsen zullen plaatsvinden. De live uitzending is vanaf 10:15 te volgen op La 1 de TVE.
De parade wordt geregeld door het Koninklijk Besluit 862/1997 van 6 juni, waarin wordt bepaald dat dit festival probeert “zijn herdenking zoveel mogelijk te verbeteren en te streven naar de volledige integratie van alle historische en culturele elementen die deel uitmaken van de Spaanse natie.” Daarnaast organiseert elke stad eigen vieringen in het teken van Spanje, die doorgaans plaatsvinden op de pleinen voor het plaatselijke gemeentehuis.
Gratis musea
Ben je op 12 oktober in Madrid, dan heb je geluk. Ter gelegenheid van de nationale feestdag openen verschillende musea en historische gebouwen in Madrid hun deuren gratis voor het publiek. Bezoekers kunnen onder andere het Museo del Prado, het Thyssen-Bornemisza Museum en het Koninklijk Paleis gratis bezoeken, en genieten van de rijke kunstcollecties en historische bezienswaardigheden. Dit is een unieke kans om meer te leren over de Spaanse geschiedenis en cultuur op deze nationale feestdag
Barcelona
Ook in Barcelona wordt op 12 oktober de ‘Día de la Hispanidad’ gevierd, ondanks het feit dat veel Catalanen meer met Catalonië hebben dan met Spanje als geheel. Wie de dag wel wil vieren kan terecht bij een reeks culturele en civiele festiviteiten in het hart van de stad. De viering, georganiseerd door onder andere Dolça Catalunya, omvat muziek, dansen, parades en optredens. In de afgelopen jaren met een minder dominante onafhankelijkheidsbeweging is de festiviteit in Barcelona aanzienlijk gegroeid. De nadruk bij alle festiviteiten ligt op de rijke Spaanse cultuur en de feestelijke sfeer van deze dag.
Columbus
Op 12 oktober 1492 ging Cristoffel Columbus voor anker voor de kust van het Amerikaanse continent. Op dat moment wist de ontdekkingsreiziger nog niet idat hij een nieuw continent had ontdekt. Hij verkeerde in de veronderstelling dat hij in Azië, het geplande doel van zijn reis, was aangekomen. Het bleken de Bahama’s te zijn, de eilandengroep die hij later San Salvador noemde. Columbus’ aanvankelijke plan was om een westelijke route over zee naar India te vinden.
Na Columbus’ eerste aankomst ging de verdere exploratie en de kolonisatie van de ‘Amerika’s’ door Europa van start. Vanaf dit moment werd het Spaanse rijk steeds groter en machtiger tot het op een gegeven moment het meest invloedrijke imperium ter wereld was. Dit feit wordt jaarlijks op 12 oktober herdacht. In de wet die alles rond deze Spaanse feestdag regelt, staat dat op die dag Spanje ‘een proces startte van linguïstische en culturele projectie ver buiten de Europese grenzen’.
Controverse
Rond het feest bestaat echter al jaren in toenemende mate controverse. Amerika bestond al toen Columbus er zijn schip aanmeerde. Feitelijk werd het continent al circa 14.000 jaar geleden ontdekt toen de eerste mensen er voet aan wal zetten. Bovendien was de komst van de Europeanen voor de inheemse volkeren niet positief. Hun land werd gekoloniseerd waarbij de inheemse bevolking grotendeels werd uitgeroeid. Volgens geschiedkundigen gaat het om circa 90 procent van de oorspronkelijke bewoners die de komst van de Spanjaarden en later andere Europeanen niet heeft overleefd. Deels bezweken de inheemse mensen ook als gevolg van vreemde ziekten waartegen ze niet bestand waren. Wie al deze ellende uiteindelijk wel overleefde werd gedwongen het christelijk geloof aan te nemen.
Nieuwe betekenis aan feest
Om deze redenen zijn diverse landen het feest gaan vervangen door andere vieringen die meer overeenkomen met hun oorspronkelijke culturele identiteit. Zo werd in Argentinië in 2010 de Día de la Hispanidad vervangen door de viering van de Día de Diversidad, de Dag van de Culturele Amerikaanse Diversiteit. In Bolivia wijzigde men de dag in 2009 in de Dag van de Dekolonisatie. In Chili wordt op 12 oktober de Dag van de Ontmoeting tussen Twee Werelden gevierd.
Ook in Spanje zijn pogingen gedaan om het feest van karakter te veranderen. In 2016 hees de gemeente Madrid de Wipala. Dit is een kleurrijke vlag die inheemse culturen vertegenwoordigt. In de raadsvergadering van Navarra viert men sinds 2017 de Dag van de Inheemse Weerstand. Voorstanders van deze wijzigingen vinden dat op deze manier rekening wordt gehouden met de verschillende gezichtspunten die rond de historische gebeurtenis bestaan.
Ook Fiesta de Virgen del Pilar
Er is veel gespeculeerd over waarom deze dag samenvalt met het Fiesta del Pilar. Het is echter puur toeval. De Virgen del Pilar heeft geen directe band met Spaans-Amerika. De maagd die de titel Koningin van de Hispanidad draagt, is Santa María de Guadalupe uit Extremadura, waarvan de feestdag op 8 september valt.