Saskia Plazier
Medewerkers van Primark in Spanje voelen zich verraden door zowel het bedrijf als de vakbonden. Volgens hen investeert Primark liever in marketing dan in betere arbeidsvoorwaarden. “Nog geen euro extra voor het personeel, maar wél genoeg geld voor influencers”, aldus het personeel van Primark.
Een nieuwe cao heeft de onrust onder het personeel alleen maar verder aangewakkerd. De grootste vakbonden zijn recent akkoord gegaan met een verlenging van drie jaar van de bestaande cao, maar van echte verbeteringen is volgens medewerkers geen sprake. Groot en heikel punt is de loonsverhoging: die komt uit op slechts 9% terwijl dit in de vorige cao-ronde nog 18% was.
Voor veel werknemers voelt de nieuwe cao dan ook eerder als een stap terug. Zij noemen de verbeteringen “verschrikkelijk”. Ze wijzen erop dat de grootste knelpunten opnieuw ongemoeid blijven: het stoppen met precaire arbeidscontracten, het gebrek aan transparantie binnen het bedrijf en het uitblijven van erkenning en compensatie voor medewerkers boven de 50 jaar.
Vakbonden onder vuur
De cao werd ondertekend door twee van de grootste Spaanse vakbonden: CCOO en Fetico. Hun wordt verweten dat de voorwaarden die ze hebben geaccepteerd veel te karig zijn en dat ze daarmee een akkoord hebben doorgedrukt dat voor medewerkers nauwelijks iets oplevert. Volgens de CGT, de vakbond die het akkoord niet heeft ondertekend en de onvrede van veel Primark medewerkers in Spanje verwoordt, blijft de loonsverhoging van 9% in drie jaar ver achter en compenseert het de inflatie bij lange na niet.
Ook het onderhandelingsproces zelf was een punt van frustratie. Primark stuurde al na de eerste bijeenkomst aan op een verlenging van de oude cao. Vakbond UGT, eveneens aanwezig aan de onderhandelingstafel, pleitte voor het openen van een volledige nieuwe onderhandelingsronde, maar was in de minderheid. Tijdens latere bijeenkomsten werden voorstellen van de grote bonden vervolgens vrijwel zonder aanpassingen door het bedrijf overgenomen. Daardoor bleven volgens CGT de belangrijkste knelpunten die eerder genoemd worden opnieuw buiten beeld.
Werknemers van het eerste uur
Veel medewerkers van Primark Spanje werken al jaren voor het Ierse concern, dat in 2006 zijn eerste winkel opende in Madrid. Zij merken dat het werk fysiek zwaarder wordt. De lange dagen en de voortdurende drukte eisen hun tol . “Na negen jaar lang schoenen van de vloer rapen, begin je dat wel te merken,” vertelt de 52-jarige Mar Abad.
Ook de 50-jarige Raquel Carrasco herkent dat gevoel. “Ik werk nu 17 jaar bij Primark. In de beginperiode een hele goede werkgever maar de laatste jaren wordt dat steeds minder. Het zijn grote winkels. Ik vouw geen 20 broeken op, maar 200.” Werknemers van boven de 50 vragen al langer om meer erkenning en compensatie, maar volgens vakbond CGT komt dat onderwerp in geen enkele onderhandeling terug.
Feestdagentoeslag
Ook de feestdagentoeslag is een bron van frustratie. De beloning voor het werken op feestdagen stijgt de komende jaren slechts mondjesmaat: van 40 euro nu naar 55 euro in 2028. Volgens de medewerkers is dat “een lachertje”. Vijf euro extra per jaar, terwijl dit de drukste dagen van het jaar zijn en de omzet extreem hoog is. Vooral in de grotere winkels, zoals de Primark in het centrum van Madrid op de Gran Vía, voelen medewerkers zich ondergewaardeerd. Daar “voelt het eigenlijk altijd als kerst”, zeggen zij.
Promotie betekent vaak verhuizing
Een ander punt van onvrede is de manier waarop Primark omgaat met promoties. Wie wil doorgroeien, moet akkoord gaan met een clausule voor geografische mobiliteit. Dat betekent vaak verhuizen naar een andere regio, extra kosten maken voor huur én familie achterlaten. Voor oudere werknemers is dat nauwelijks haalbaar. Daardoor, zo zeggen medewerkers, krijgen vooral jonge werknemers kansen, ook als zij nauwelijks werkervaring hebben.
Precaire arbeidscontracten
De contractvoorwaarden blijven daarnaast een pijnpunt. Veel Primark medewerkers Spanje hebben contracten van 12 tot 25 uur per week. Dat is te weinig om van rond te komen. Volgens CGT weigert Primark al jaren om contracten van 30 uur aan te bieden, ondanks herhaaldelijke verzoeken van het personeel.
Nog lastiger is de positie van de medewerkers die het fysiek zwaarste werk uitvoeren — zoals winkelvullers en schoonmakers. Zij hebben de zwaarste taken, maar zelden een passend contract of voldoende compensatie. Ook is het verloop in de winkels groot. Zo waren er de afgelopen kerstperiode heel veel seizoensgebonden krachten: op één dag begonnen er zelfs 27 nieuwe medewerkers tegelijk, onmogelijk om goed in te werken. Voor het personeel is het onbegrijpelijk dat ook dit niet is meegenomen in de nieuwe cao.
Primark wil ERTE voor ruim 7.000 werknemers in Spanje
Kledingtoeslag schiet tekort
Tot slot is er kritiek op de onkosten voor het uniform. Primark verstrekt alleen de bovenkleding en medewerkers moeten zelf broeken en schoenen aanschaffen. Die moeten echter aan strikte eisen voldoen. Daarvoor krijgen zij slechts 3,75 euro per maand. Volgens CGT is dat “niet meer van deze tijd” en staat het bedrag totaal niet in verhouding tot de kosten van kleding die het bedrijf verplicht stelt.