Else Beekman
Het is geen nieuws meer dat de populairste Spaanse bestemmingen in Spanje dreigen te bezwijken onder de druk van het toerisme. De keerzijde van hun aantrekkingskracht is een sterk gereduceerde leefbaarheid voor de inwoners. Een recent rapport spreekt over de “onhoudbare populariteit” van specifiek drie Spaanse bestemmingen.
Volgens een recent rapport van de reisgids Fodor behoren Barcelona, Mallorca en de Canarische Eilanden tot de bestemmingen met een “onhoudbare populariteit.” Hoewel deze locaties wereldwijd worden geroemd om hun bekendstaan om hun schoonheid, aantrekkelijke bezienswaardigheden en unieke cultuur, zorgt de constante stroom toeristen voor toenemende problemen voor de lokale bevolking.
Lokale bewoners in protest
In steden als Barcelona en op eilanden zoals Mallorca en Tenerife uiten bewoners steeds vaker hun onvrede. Protestacties, zoals het besproeien van toeristen met waterpistolen in Barcelona of massale demonstraties op stranden in de Canarische Eilanden, benadrukken de frustratie. Teksten op spandoeken zoals “Jullie luxe, onze ellende” en “De Canarische Eilanden hebben een grens” maken de boodschap duidelijk: de bewoners voelen de negatieve effecten van het massatoerisme steeds sterker.
De gevolgen zijn divers en ingrijpend. Zo is de gemiddelde huurprijs in Barcelona met 68% gestegen in de afgelopen tien jaar, mede door de ruim 10.000 vakantieverblijven die via platforms als Airbnb worden verhuurd. In reactie hierop heeft de stad besloten om uiterlijk in 2028 alle licenties voor kortetermijnverhuur in te trekken. Toch noemen activisten dit een druppel op een gloeiende plaat. Verder is de toeristenbelasting in de stad verhoogd om de impact van het massatoerisme beter te beheren.
Toeristenbelasting
Catalonië introduceerde in 2012 als eerste Spaanse regio een toeristenbelasting, variërend van 60 cent tot 6,25 euro per persoon per nacht, afhankelijk van het type accommodatie en locatie. In Barcelona gelden hogere tarieven en een maximumverblijf van zeven nachten. Op de Balearen werd in 2016 een duurzame toeristenbelasting ingevoerd, met tarieven van 25 cent in het laagseizoen tot 4 euro in het hoogseizoen. De opbrengsten gaan naar milieubescherming en culturele projecten.
Andere Spaanse steden zoals San Sebastián overwegen een vergelijkbare belasting, terwijl Europese steden als Rome, Venetië en Berlijn al jaren toeristen heffen om druk op bewoners en infrastructuur te verlichten. Rome, een stad die al lang onder onhoudbare populariteit gebukt gaat, rekent zelfs 7 euro per toerist per nacht. In Spanje heeft Mogán op Gran Canaria net besloten vanaf 1 januari 2025 toeristenbelasting te heffen. De nieuwe gemeentelijke maatregel introduceert een dagelijkse heffing van 15 cent per persoon voor iedereen die in een toeristische accommodatie binnen de gemeente verblijft.
De economische paradox
Ondanks de negatieve impact blijft toerisme een cruciale bron van inkomsten voor Spanje. In 2023 genereerde de sector 16,9 miljard euro op de Canarische Eilanden, goed voor 35% van het regionale BBP. Ook in Barcelona werd een recordbedrag van 9,6 miljard euro aan toeristische uitgaven genoteerd in 2022. Maar volgens Daniel Pardo Rivacoba van de actiegroep Asamblea de Barrios por el Decrecimiento Turístico profiteren de lokale bewoners hier nauwelijks van. “Het probleem is al minstens 15 jaar aan de gang, en de oplossingen blijven uit,” stelt hij.
Een grens aan groei?
De situatie in Spanje staat niet op zichzelf. Overal in Europa worstelen populaire bestemmingen met de balans tussen economische voordelen en sociale lasten. Hoewel steden zoals Venetië en Florence al maatregelen hebben genomen om bezoekersstromen te beperken en inkomsten te verhogen door onder andere toeristenbelasting in te voeren of te verhogen, blijft de vraag of Spanje bereid is soortgelijke stappen te zetten. Voor nu blijft de boodschap van de bewoners luid en duidelijk: massatoerisme mag niet ten koste gaan van leefbaarheid en cultuur.