Else Beekman
Wie deze dagen aan de Spaanse kust verblijft, merkt het misschien al: het is benauwder dan normaal, de avonden blijven zwoel en de gebruikelijke verfrissende zeewind laat het afweten. Dat heeft alles te maken met een opvallende ontwikkeling: de Middellandse Zee is uitzonderlijk warm voor de tijd van het jaar. En die recordtemperaturen van het water behelzen meer dan alleen een cijfer op een thermometer.
Meteoroloog Samuel Biener zet op Tiempo.com uiteen dat metingen aangeven dat de watertemperatuur in delen van de zee tot wel vijf graden hoger ligt dan gemiddeld. Rond Corsica en Sardinië zijn de hoogste waarden gemeten, maar ook bij de Spaanse oostkust, van Valencia tot de Balearen, worden temperaturen gemeld die normaal pas in augustus voorkomen. De oorzaak ligt in de combinatie van wekenlang warm weer en het uitblijven van verkoelende wind van zee.
Zeeoppervlak in mei het warmste ooit
Volgens het Copernicus Klimaatprogramma was mei 2025 wereldwijd de op een na warmste meimaand ooit voor het zeeoppervlak, met een gemiddelde van 20,79 °C. Voor de Middellandse Zee lagen de gemiddelde temperaturen op 19,64 °C, wat deze maand tot de op een na warmste mei maakt sinds het begin van de metingen. Mercator Ocean International spreekt van “een van de sterkst opgewarmde perioden van het afgelopen decennium”. In de zuidoostelijke wateren van Spanje vallen de afwijkingen van de norm inmiddels in de categorie ‘ernstig’ tot ‘zeer ernstig’, zo blijkt uit gegevens van Marine Heatwave Watch.
Wat betekenen de hoge zeetemperaturen voor Spanje?
Wat dat betekent voor Spanje? Volgens Biener voelt allereerst het dagelijks leven anders aan. De warmte blijft ’s nachts hangen, wat slapen zonder airco lastig maakt. In kustplaatsen zoals Alicante zijn nachten van boven de 25 graden inmiddels geen uitzondering meer. Bovendien is het effect van de zeebries minder merkbaar. Normaal zorgt het temperatuurverschil tussen land en zee voor wat verkoeling overdag, maar dat verschil is nu veel kleiner.
Daarnaast zorgen het warme zeewater en de vochtige lucht boven zee voor meer kans op zware zomerbuien. Meteorologen vergelijken het warme oppervlak met een vat vol brandstof: zodra er een ‘vonk’ komt, zoals een koufront, kan dat leiden tot intense regenval, hagel of zelfs stormen. Zulke weersituaties worden de laatste jaren frequenter en krachtiger, zeggen weerkundigen.
Volgens een analyse op Tiempo.com is het aannemelijk dat de toename van extreem grote hagelstenen, zoals die afgelopen weken in onder meer Madrid, Valencia en Aragon zijn waargenomen, in verband staat met de tropicalisering van het Middellandse Zeegebied. Door het warme, vochtige zeeoppervlak krijgen onweerscellen meer energie en kunnen hagelstenen langer groeien voordat ze vallen.
Mercator Ocean International
Extreem warm water schadelijk voor zeeleven
Ook de natuur heeft het moeilijk met deze snelle opwarming. In ondiepe kustgebieden warmt het water nog sneller op, wat schadelijk is voor zeedieren en planten. Er zijn al meldingen van sterfte onder vissoorten en een toename van algenbloei. Tegelijk krijgen invasieve soorten, die beter tegen warmte kunnen, meer ruimte om zich te verspreiden. Biologen vrezen op termijn blijvende verstoringen in ecosystemen langs de kust.
Moeten we ons zorgen maken? Niet direct, zegt Biener. Een warme zee betekent niet automatisch dat het najaar nat en stormachtig wordt, al is de kans op extreme neerslag wél groter als ook andere weersfactoren, zoals een koude luchtlaag op hoogte, meespelen. Zonder die ‘triggers’ blijft het risico beperkt.
Voor nu is het vooral belangrijk om voorbereid te zijn. Hou het weerbericht in de gaten, zeker als je in Spanje woont of op vakantie bent. En wie plannen maakt voor activiteiten aan zee, doet er goed aan rekening te houden met de warmte en mogelijk onstuimig weer.