Elize van Loon
Elk jaar van 6 tot 14 juli viert Pamplona San Fermín, een feest met religieuze processies en eeuwenoude tradities. De feesten zijn ook bekend om het stierenrennen in Pamplona. Dit roept uiteenlopende reacties op. Voor de één is het een levendige viering van cultuur, voor de ander een traditie die niet meer past in deze tijd. Maar wat is eigenlijk de oorsprong van deze feesten? Lees verder!
Het San Fermín-festival ontstond uit de verering van San Fermín, de patroonheilige van de stad Pamplona. San Fermín werd in de derde eeuw geboren in Pamplona. Hij bekeerde zich tot het christendom, werd bisschop in Frankrijk en stierf als martelaar in Amiens. In de twaalfde eeuw brachten pelgrims een relikwie van hem naar Pamplona. Sindsdien groeide de devotie voor hem. In 1591 verplaatste men zijn feestdag van oktober naar juli, zodat de verering samenviel met de zomerkermis.
Het ontstaan van de stierenrennen
De encierro, het rennen met stieren door de straten van Pamplona, begon in de middeleeuwen. Toen werden stieren naar de arena geleid door herders en ruiters. Jongeren renden voor de dieren uit, wat in de zestiende eeuw uitgroeide tot een jaarlijks ritueel. In 1852 kreeg de route zijn huidige vorm, met een vaste start- en eindlocatie. De eerste officiële stierenloop vond plaats in 1899. Wereldwijde bekendheid volgde in 1926, toen Ernest Hemingway het beschreef in zijn roman The Sun Also Rises.
De feesten van San Fermín
Op 6 juli om 12:00 uur begint het feest met de Chupinazo. Vanaf het balkon van het stadhuis roept de spreker: “¡Pamploneses, Pamplonesas, Viva San Fermín! Gora San Fermín!” Het publiek antwoordt luid en de vuurpijl markeert het begin van negen dagen feest. Op 7 juli trekt een processie met het beeld van San Fermín door de stad. Elke ochtend van 7 tot 14 juli vindt om 8:00 uur het stierenrennen plaats. ’s Avonds zijn er concerten, vuurwerk en straatoptredens.
Voorstanders: trots en traditie
Veel inwoners van Pamplona zijn trots op San Fermín. Het festival trekt jaarlijks meer dan een miljoen bezoekers en zorgt voor een flinke economische impuls. De stad genereert jaarlijks miljoenen euro’s aan inkomsten uit toerisme. Voorstanders zien het als een viering van lokale cultuur. Sommigen van hen beschouwen het stierenrennen als een test van moed en een traditie die behouden moet blijven.
Tegenstanders: dierenleed en risico’s
Dierenrechtenorganisaties zoals PETA (People for the Ethical Treatment of Animals) noemen het stierenrennen wreed. De stieren raken vaak gewond of raken in paniek. Na het rennen worden ze in de arena gedood. Ook voor mensen is het gevaarlijk: elk jaar vallen er gewonden en soms doden. Vooral jongeren keren zich steeds vaker tegen deze traditie. Sommige steden hebben het stierenvechten al verboden.
Minder bekende tradities
Naast de grote evenementen kent San Fermín ook intiemere rituelen. El Encierrillo is een stille nachtelijke verplaatsing van de stieren naar hun startpunt. Las Dianas zijn muzikale reveilles om 6:45 uur, gespeeld door de gemeentelijke band. Riau-Riau is een informele dansoptocht op 6 juli, ooit verboden maar nog steeds geliefd.
Culinair genieten tijdens San Fermín
Tijdens het festival draait het ook om eten. Populaire gerechten zijn huevos con chistorra (gebakken eieren met pittige worst), rabo de toro (stoofpot met ossenstaart), bacalao al ajoarriero (kabeljauw met knoflook, tomaat en paprika) en pochas a la navarra (witte bonen met groenten).
Veel mensen drinken calimotxo (rode wijn met cola) of pacharán (sleedoornlikeur). In de ochtend zijn churros met warme chocolade een klassieker. In de middag is het tijd voor lunch, met eieren, worst of ham. ’s Avonds kiezen bezoekers vaak voor tapas of een eenvoudige bocadillo.
Programma San Fermín 2025 in het kort
Op 6 juli start het feest met de Chupinazo. Van 7 tot 14 juli is er elke ochtend om 8:00 uur het stierenrennen. Op 7 juli vindt de grote processie plaats. Elke avond zijn er concerten op pleinen zoals Plaza del Castillo en Plaza de los Fueros. Op 10 juli is het kinderdag met dansvoorstellingen. Voor ouderen is er op 11 juli een speciaal concert. Op 14 juli eindigt het festival met het lied Pobre de Mí en een optreden van Sorotan Bele. Het volledige programma staat op de officiële website van San Fermín 2025.
‘Pobre de Mí’
Op 14 juli om middernacht, op het plein voor het stadhuis, zingen mensen met kaarsen in de hand: “Pobre de mí, pobre de mí, que se han acabado las fiestas de San Fermín.” (Arme ik, arme ik, de feesten van San Fermín zijn voorbij).
Ze doen hun rode sjaal af en nemen afscheid. Toch klinkt er ook hoop: “Ya falta menos” – het duurt niet lang meer tot volgend jaar.
Praktische tips voor bezoekers
Draag witte kleding met een rode sjaal en ceintuur. Kies voor comfortabele schoenen. Laat waardevolle spullen thuis en gebruik een heuptasje met rits. Wie het stierenrennen wil zien, moet vroeg komen of een balkonplek reserveren.
Bronnen: Barcelonaclubbing.com, ELPAÍS, Spain.info