De kloof tussen de Spaanse kerk en de slachtoffers van kerkelijk misbruik blijft groeien nu opnieuw een poging tot toenadering is mislukt. Na jaren van vergeefse gesprekken met opeenvolgende kerkelijke leiders in Spanje hebben de slachtoffers een opmerkelijke stap genomen: ze wenden zich nu rechtstreeks tot het Vaticaan en vragen Rome om in te grijpen.

Een delegatie van verschillende slachtofferverenigingen is naar Rome afgereisd om hun zorgen over de gang van zaken rechtstreeks te bespreken bij de Pauselijke Commissie voor de Bescherming van Minderjarigen. Die commissie, een officieel Vaticaans orgaan dat door paus Franciscus werd opgericht, moet wereldwijd waken over de veiligheid van jongeren binnen de kerk. Voor de slachtoffers was het belangrijk hun verhaal daar persoonlijk toe te lichten.

Kritiek op aanpak Spaanse kerk

De slachtoffers vinden dat de Spaanse Bisschoppenconferentie stelselmatig tekortschiet en gemaakte beloften niet nakomt. Volgens de verenigingen wekt de kerk daarmee valse verwachtingen en voelt het geheel als “een vorm van bedrog”. Vooral het PRIVA-plan, het compensatieprogramma van de Spaanse kerk, zorgt voor frustratie. Volgens de verenigingen biedt het nauwelijks echte erkenning en bereikt het slechts een fractie van de slachtoffers.

Met hun stap naar het Vaticaan hopen de organisaties op een onafhankelijke aanpak. Ze willen een systeem dat eindelijk recht doet aan de omvang en ernst van het misbruik binnen de Spaanse kerk.

PRIVA-plan “een wrange grap”

De kritiek op het PRIVA-plan is niet mis. De verenigingen noemen het systeem inconsistent, weinig transparant en vol tekortkomingen. Het plan erkent slechts 39 slachtoffers, met compensaties tussen de 3.000 en 100.000 euro, bedragen die volgens hen geen enkele logica volgen. Juan Cuatrecasas, woordvoerder van de verschillende slachtofferorganisaties, verwoordde het ongenoegen als volgt: “Het PRIVA-plan is een wrange grap. Het biedt nauwelijks recht en al helemaal geen erkenning.”

De organisaties benadrukken dat zij al jaren proberen tot overeenstemming te komen met de Spaanse Bisschoppenconferentie, maar telkens zonder resultaat. Ze spreken van herhaalde beloftes die vervolgens niet worden nagekomen en afspraken die in de praktijk geen verandering opleveren. De stap naar Rome moest daarom niet alleen gehoord, maar ook gezien worden: een signaal dat de slachtoffers het vertrouwen in de kerkelijke leiding vrijwel volledig zijn kwijtgeraakt.

Rapport als basis voor echte verandering

Na een overleg van ruim drieënhalf uur in Rome overhandigde woordvoerder Cuatrecasas het rapport van de Defensor del Pueblo over het misbruik binnen de kerk aan de Vaticaanse commissie. Het document is het eerste onafhankelijke en uitgebreide onderzoek naar misbruik binnen de Spaanse kerk. Het rapport laat zien hoe groot het probleem werkelijk is en schetst duidelijke stappen voor erkenning, compensatie en betere bescherming. De organisaties hopen dat het Vaticaan dit document gebruikt als fundament voor een nieuw, onafhankelijk systeem dat niet onder kerkelijke controle valt.

Steun voor plannen van de Spaanse regering

De belangenorganisaties hebben wel hun steun uitgesproken voor een voorstel van de Spaanse regering. Die heeft voorgesteld om een onafhankelijke instantie op te richten die misbruikzaken moet behandelen. Die instantie zou dan bestaan uit verschillende instanties en personen. Bij die toekomstige instantie zou de kerk dan geen beslissende rol meer hebben over de erkenning van slachtoffers. Alleen de financiële compensatie zou dan nog bij de kerk komen te liggen. Volgens de verenigingen is dat de enige manier om belangenverstrengeling en willekeur te voorkomen.

Rome als laatste uitweg

Voor de slachtoffers fungeert het Vaticaan als laatste aanspreekpunt in een dossier dat al jaren muurvast zit. Met hun reis naar Rome willen ze duidelijk maken dat de Spaanse kerk zelf geen geloofwaardige stappen zet richting transparantie of rechtvaardigheid. De hoop is dat druk vanuit het Vaticaan wél beweging brengt in een kwestie die in Spanje al veel te lang blijft liggen.

Spaanse bisschop maandenlang in functie ondanks verdenking kindermisbruik