Else Beekman
Binnen enkele uren zal Donald Trump, de 45ste president van de Verenigde Staten na de presidentsverkiezingen van 2016, opnieuw de hoogste functie in het land bekleden, dit keer als de 47ste president. Diplomaten zien de relatie tussen Trump en Spanje als complexer dan in het verleden. De Spaanse sociaaldemocratische regering verschilt ideologisch behoorlijk van die van Trump. Toch ziet Spanje’s bekendste landelijke krant wel pragmatische redenen voor een constructieve samenwerking.
Ondanks de uitspraken van de Spaanse president Pedro Sánchez over de ‘internationale reactionaire’ krachten, ligt de nadruk volgens El País vooral op gezamenlijke belangen. Die zijn vooral aanwezig in Latijns-Amerika. Ook de gevolgen van Trump’s beleid op Cuba, Venezuela, en andere belangrijke gebieden wordt door Spanje nauwlettend in de gaten gehouden.
Een nieuwe machtsdynamiek
Felipe VI, de koning van Spanje, zal de plechtigheid van Trump’s herverkiezing op 20 januari 2025 om 17:30 uur West-Europese Tijd niet bijwonen. In tegenstelling tot de gebruikelijke traditie in Latijns-Amerikaanse landen, is het in de VS niet gebruikelijk dat buitenlandse staatshoofden aanwezig zijn bij inauguraties. De Spaanse ambassadeur in Washington, Ángeles Moreno, gaat de Spaanse belangen vertegenwoordigen. Opmerkelijk is wel dat de voorman van de extreemrechtse partij Vox, Santiago Abascal, op de gastenlijst van Trump prijkt.
Een ideologische kloof tussen Spanje en de VS is er wel degelijk. Terwijl Sánchez pleit voor een multilateralistische benadering van het buitenlands beleid, lijkt Trump de voorkeur te geven aan nationale belangen en een assertieve diplomatie. Hoewel de mogelijkheid van een diplomatiek conflict realistisch is, schrijft El País dat de Spaanse diplomaten verwachten dat pragmatisme de overhand zal krijgen in de bilaterale relaties.
Het belang van Latijns-Amerika
Latijns-Amerika speelt een cruciale rol in de verwachte relaties tussen de VS en Spanje onder Trump’s regering. De aanstelling van Marco Rubio, zoon van Cubaanse ballingen, als minister van Buitenlandse Zaken en zijn steun voor de herinvoering van Cuba op de lijst van landen die terrorisme steunen, wijst op een verschuiving in Amerikaanse beleidsprioriteiten. Deze stap zou gevolgen kunnen hebben voor de Spaanse bedrijven die actief zijn in Cuba, zoals de hotelketen Meliá. Eveneens zouden de Amerikaanse sancties tegen Venezuela mogelijk negatieve effecten hebben op Spaanse bedrijven zoals Repsol, die daar opereren.
De NAVO en militaire samenwerking
Op het gebied van defensie is de samenwerking tussen Spanje en de VS van groot belang. De aanwezigheid van Amerikaanse troepen in de strategische Rota-basis in Cádiz en de potentiële aankoop van F-35-jagers door Spanje wijzen op een versterking van de militaire banden tussen de twee landen. Trump kan echter druk uitoefenen op Spanje om het defensiebudget verder te verhogen, iets wat voor Spanje financieel lastig haalbaar is.
Spaanse premier haalde nog niet banden met Trump aan
De krant Expansión is minder optimistisch dan El País en wijst erop dat het Spaanse kabinet onder leiding van Pedro Sánchez tijdens de verkiezingscampagne duidelijk de zijde koos van de tegenstanders van Trump. Ondanks de gespannen relatie tussen de twee landen tijdens Trump’s vorige ambtstermijn heeft Sánchez geen poging ondernomen om de banden met de nieuwe Amerikaanse president te herstellen. Ook kan de recente belastingverhoging voor niet-Europese vastgoedkopers verkeerd worden geïnterpreteerd door de nieuwe Amerikaanse regering. De maatregel werd door het Verenigd Koninkrijk al als discriminerend bekritiseerd.
Invoertarieven en de handelsoorlog
Het besluit om investeerders uit niet-EU landen te straffen komt op een moment dat Trump massale invoerheffingen op Europese exporten wil invoeren, wat de positie van Spaanse producten onder druk kan zetten. Tijdens zijn vorige ambtstermijn legde Trump al hogere invoertarieven op Spaanse producten zoals zwarte olijven, wijn en olijfolie. Al is Spanje’s afhankelijkheid van de Amerikaanse markt niet zo groot als andere Europese landen zoals Duitsland. Desondanks zullen Spaanse bedrijven in sectoren zoals de farmaceutische industrie en energie wel de gevolgen gaan ondervinden van Trump’s beleid. Expansión verwacht bovendien dat Spaanse bedrijven in de hernieuwbare energiebranche schade zullen ondervinden van Trump’s afwijzing van ambitieuze plannen voor ecologische transitie. Anderzijds zullen bedrijven in de defensie-, infrastructuur- en staalsector mogelijk profiteren van zijn beloftes om de overheidsuitgaven op deze gebieden te verhogen.
Andere uitdagingen door herverkiezing Trump voor Spanje
Radiozender Cope noemt ook enkele nieuwe uitdagingen voor Spanje door de herverkiezing van Trump. Het gaat om uitdagingen gezien de diplomatieke en strategische context waarin het land zich bevindt. De positie van het land binnen de Europese Unie blijkt volgens een recent rapport van het Real Insituto Elcano zwak te zijn. De meer linkse standpunten van het kabinet van Pedro Sánchez staan in schril contrast met de heersende conservatieve tendensen in Europa. Dit kan Spanje op het Europese toneel verder marginaliseren. Vooral gezien de verwachte verschuiving naar een conservatievere politiek met de verkiezingen van de christendemocraten in Duitsland.
Spanje’s relatie met drie belangrijke Amerikaanse bondgenoten
Daarnaast zijn de diplomatieke relaties van Spanje met drie belangrijke Amerikaanse bondgenoten, Marokko, Israël en Argentinië, verslechterd. Marokko, in het bijzonder, heeft sterke banden met Trump, wat kan leiden tot spanningen voor Spanje. Het conflict met Israël wordt nog verder versterkt door het ontbreken van een ambassadeur in Madrid. Tegelijkertijd is de verhouding met Argentinië gespannen door de persoonlijke vijandigheid tussen Sánchez en de Argentijnse president Javier Milei.
Midden-Oosten en Venezuela
Een ander politiek struikelblok voor Spanje is het vroegtijdige en ongecoördineerde erkenning van de Palestijnse Staat. Dat wordt nu als een vergissing beschouwd gezien de recente ontwikkelingen in Gaza. De relatie van Spanje met Venezuela, die onder Sánchez concessies aan de regering van Maduro heeft gedaan, wordt eveneens als een mislukking van het buitenlands beleid gezien.
Uitzending van inhuldiging in Spanje
Op maandag 20 januari vindt Trump’s inhuldiging plaats, samen met die van vice-president JD Vance. De Spaanse nationale omroep RTVE zal om 17:20 uur haar reguliere programmering onderbreken om de inauguratie van Donald Trump als president van de Verenigde Staten uit te zenden. Het speciale programma ‘Trump keert terug naar het Witte Huis’wordt uitgezonden op Canal 24 horas, La 2 y RTVE Play.