Op dit moment is prostitutie niet illegaal en het runnen van een bordeel is dat evenmin. Op de agenda van de tot voor kort eerste vicepremier Carmen Calvo stond een dikke rode streep onder het beëindigden van de prostitutie. Daags voordat zij recent de regering verliet bij de laatste hervorming ervan doorgevoerd door Pedro Sánchez, sprak Calvo de wens uit om betaalde seks nog tijdens deze regeringstermijn afgeschaft te zien.
‘Oudste slavernij ter wereld’
Calvo kon ook het gezegde ‘prostitutie is het oudste beroep ter wereld’ niet onderschrijven en noemde het ‘de oudste slavernij’ ter wereld. Om haar mening te onderstrepen voegde ze daaraan toe: “dat iedereen die er anders over denkt zijn dochters opdraagt een master in de prostitutie te doen.” Daarbij wees ze op de wetenschap dat de grote meerderheid – de Spaanse regering schatte eerder zeker 90 procent – van de prostituees slachtoffer is van uitbuiting. De vraag is nu of met Calvo’s vertrek, ook het verbieden van prostitutie in Spanje op de lange baan wordt geschoven.
Calvo liet de deur wat dat betreft op een kier en onthulde het bestaan van ‘een concept-plan’ en heeft er bij Irene Montero op aangedrongen om als minister van Gelijkheid Calvo’s missie om prostitutie in Spanje te verbieden te ondersteunen en over te nemen.
Buiten grenzen van legaliteit
Alleen in Thailand en Puerto Rico wordt meer prostitutie geconsumeerd dan in Spanje, zo blijkt uit een VN-rapport uit 2011. Toch is prostitutie een bijna onzichtbare business, comfortabel geïnstalleerd buiten de grenzen van de legaliteit. De ondoorzichtigheid van deze zwarte markt maakt het moeilijk te doorgronden en maakt het praktisch onmogelijk om de enorme hoeveelheden geld die er dagelijks mee gemoeid gaan op betrouwbare wijze te beoordelen. Capital Radio deed een poging.
Volgens de VN is prostitutie de op één na meest lucratieve onderneming ter wereld, die jaarlijks zo’n 108 miljard dollar verplaatst. In Spanje is de enige benadering afkomstig van INE (2018). Het statistiekbureau bestudeert sinds een paar jaar – onder Europese regelgeving, de bijdrage van prostitutie en verwante activiteiten aan het nationale bbp.
In 2018 vertegenwoordigde prostitutie 0,35% van het BBP, dat is ruim 4 miljard euro. Deze cijfers vallen alsnog in het niet in vergelijking met de miljarden die verdwijnen in de ondergrondse economie.
Vóór de pandemie waren er ruim 1.200 bordelen in het land gevestigd. De activiteiten van die bordelen waren gelijkelijk verdeeld tussen stedelijke centra en buitengebieden. Alleen al in de Colonia de Marconi (Madrid) of de wijk Raval (Barcelona) werken meer dan duizend prostituees. Over het hele nationale grondgebied wordt geschat dat het aantal stijgt tot 300.000 prostituees.
Er zijn veel redenen waarom Spanje een hotspot is geworden, maar volgens insiders is de grootste factor cultureel. De sekshandel in Spanje is een extreme manifestatie van de problematische houding van het land ten opzichte van vrouwen en seks. De vraag naar prostitutie is zo groot en genormaliseerd geworden dat het wordt gezien als een andere vorm van vrijetijdsbesteding.
Uit een onderzoek in 2008 bleek dat 78% van de Spanjaarden prostitutie als een onvermijdelijkheid in de moderne samenleving beschouwt. En de vraag is enorm: uit een andere studie, uitgevoerd in 2006, bleek dat bijna 40% van de Spaanse mannen ouder dan 18 jaar minstens één keer in hun leven voor seks had betaald. Alleen in Cambodja, Thailand en Italië was dat percentage hoger.
Prostitutie is een zeer winstgevende onderneming waarvan de winsten onder zeer weinig personen wordt verdeeld. Eigenaren van mensenhandelorganisaties strijken doorgaans het meeste op.
Met die wetenschap heeft het succes van de sector in Spanje tot gevolg dat het land ook een van de belangrijkste bestemmingen is voor vrouwenhandel in de wereld. Een seksueel ‘paradijs’ niet al te ver van huis voor de Europese buurlanden.
De pandemie vormde geen belemmering. Volgens de Verenigde Naties heeft de Covid-19-crisis duizenden werklozen er zelfs toe aangezet om – op zoek naar snel geld – zich in de prostitutie te begeven, hoe vreselijk dat ook klinkt.
Afschaffen of reguleren?
Het eeuwige debat gaat ook in Spanje over of prostitutie moet worden afgeschaft of gereguleerd. Een wijdverbreide gedachtegang pleit voor regulering van de sector. In de Spaanse politiek is er een voorbeeld. Geconfronteerd met de neiging van de PSOE en PP om de slavernij-kant van prostitutie te verbieden, ziet Ciudadanos liever dat de staat de maffia in de sector vervolgt en tegelijkertijd de situatie reguleert zodat iedereen daarbinnen zonder dwang zijn vrijheid kan uitoefenen.
Volgens dit mantra en als het leveren van seksuele diensten wordt geregulariseerd door bijvoorbeeld btw op seksuele handelingen toe te passen, kan de Spaanse schatkist jaarlijks miljarden euro’s incasseren. Bovendien voorspellen aanhangers van deze benadering een stijging van de prijzen voor klanten met de daaruit voortvloeiende daling van het totaal aantal klanten.
In de praktijk zou de lagere consumptie het aantal prostitutie-plaatsen in het land doen verminderen en daarmee ook de illegale handel in buitenlandse prostituees inSpanje. Voorbeelden van een dergelijke benadering zijn Duitsland, Nederland of Frankrijk.
De lijn die de regering nu trekt lijkt meer op die van de Zweedse politiek. In Stockholm is het aantal prostituees de afgelopen 20 jaar met tweederde gedaald en het aantal klanten met 80 procent. Hoe? Autoriteiten daar beschouwen prostitutie als een ander aspect van mannelijk geweld tegen vrouwen en kinderen. Zo voert het hele rechtsapparaat een kruistocht tegen mannen die in hun ogen vrouwen uitbuiten zodra ze hun diensten inhuren.
Een soortgelijke strategie zou het Spaanse ministerie van Gelijkheid kunnen aannemen. Een gezamenlijke actie in nauwe samenwerking met Justitie, nu in handen is van Pilar Llop (een rechter die gespecialiseerd is in gendergeweld).
Op dit moment jagen autoriteiten op basis van de Ley de Seguridad Ciudadana (2015) alleen op klanten die voor seks betalen op openbare wegen en in parken of bij scholen waar minderjarigen kunnen circuleren of wanneer er een duidelijk gevaar is voor de verkeersveiligheid.