Else Beekman
In veertien jaar tijd is het aantal moskeeën in Spanje bijna verdubbeld. Waren het er in 2011 nog zo’n duizend, inmiddels zijn het er ruim tweeduizend. Vooral langs de oost- en zuidkust groeit de aanwezigheid van islamitische gebedshuizen zichtbaar mee met de gemeenschap die er woont.
Cijfers van het Observatorio del Pluralismo Religioso en España geven aan dat Spanje momenteel 1.945 islamitische gebedsruimtes telt. Deze zijn verspreid over 1.045 gemeenten. Die groei hangt samen met de ontwikkeling van de moslimgemeenschap in Spanje, die zo’n 2,5 miljoen mensen telt volgens schattingen van UCIDE en het Spaanse bureau voor statistiek (INE) . Ongeveer 40% daarvan heeft inmiddels de Spaanse nationaliteit. Deze moslimgemeenschappen zijn door immigratie, gezinshereniging en naturalisatie niet alleen gegroeid, maar ook blijvend geworteld geraakt in de samenleving.
Verspreiding moskeeën over het land
De bijna 2.000 moskeeën en gebedsruimtes zijn allang niet meer uitsluitend te vinden in grote steden als Barcelona of Madrid. Ook in kleinere gemeenten zijn ze terug te vinden. De meeste moskeeën staan in de regio Catalonië met 371. Het grootste deel daarvan in de provincie Barcelona. In Andalusië zijn er 322. Daarvan liggen er 81 in de provincie Almería. Dat is geen toeval omdat in deze regio duizenden kassen staan waar arbeidsmigranten uit Noord- en West-Afrika – veelal afkomstig uit Islamitische landen – werken om de groente- en fruithandel van Spanje in leven te houden.
Wie onderhoudt de moskeeën?
Moskeeën in Spanje worden vaak opgericht vanuit lokaal initiatief. Gemeenschapsleden huren of kopen panden en richten deze zelf in als gebedsruimte, vaak met behulp van donaties. In grotere steden breiden moskeeën soms ook uit tot islamitische centra met bredere functies zoals lesruimtes of gemeenschapszalen. Deze centra worden soms met steun uit het buitenland gefinancierd, bijvoorbeeld van religieuze organisaties uit Marokko of Saoedi-Arabië. Dergelijke hulp is voor veel kleinere gemeenschappen een uitkomst, terwijl deze ook af en toe discussies oproept.
Katholieke kerk blijft dominant
Ondanks de groei van moskeeën en andere gebedsplaatsen blijft de grootste religieuze infrastructuur in Spanje in handen van de katholieke kerk. Er zijn ongeveer 22.900 actieve parochiekerken in het land, zo blijkt uit cijfers van de Spaanse bisschoppenconferentie. Daarnaast bestaan er duizenden kapellen, kloosters en andere katholieke instellingen. Die cijfers geven aan dat het katholicisme is nog steeds stevig verankerd in het Spaanse leven, al neemt de ontkerkelijking de laatste jaren sterk toe.
Veto op islamitische feesten? Politieke rel in Jumilla (Murcia)
Verhouding per inwoner verschilt sterk
Kijk je naar het aantal moskeeën per inwoner, dan vallen regio’s als Navarra, La Rioja en Murcia op: daar is de dichtheid relatief hoog. In Cantabrië daarentegen zijn slechts zes moskeeën geregistreerd. De toename van het aantal moskeeën in Spanje past in een bredere trend: ook andere religieuze minderheden hebben de afgelopen jaren meer gebedsplaatsen geopend.
In 2011 waren er in totaal zo’n 5.000 niet-katholieke gebedshuizen. Inmiddels zijn dat er ruim 8.000. Veruit de meeste daarvan – 3.000 – zijn evangelische kerken. Daarmee vormen zij de grootste religieuze minderheid als het gaat om fysieke aanwezigheid.
Religieuze verscheidenheid in ontwikkeling
Naast moslims en evangelischen zijn ook de Jehova’s Getuigen relatief goed vertegenwoordigd in Spanje. Zij hebben meer dan 700 ‘Koninkrijkszalen’ verspreid over het land. De aanwezigheid van Jehova’s Getuigen is opvallend gelijkmatig over zowel grote steden als kleinere dorpen verspreid.
Vooral in steden als Madrid, Barcelona, Valencia, Zaragoza en Sevilla is de religieuze diversiteit duidelijk zichtbaar. In dat bredere religieuze landschap neemt ook het boeddhisme een bescheiden, maar groeiende plek in. Naar schatting telt Spanje zo’n 80.000 actieve boeddhisten, verspreid over ongeveer 300 centra. Hoewel velen het boeddhisme eerder als levensbeschouwing dan als religie beschouwen, wordt het in onderzoeken en beleid doorgaans wel meegeteld onder de geloofsvormen.
Hoe komt een boeddhistische tempel in Huesca terecht?