Vandaag wordt er nog steeds gestreden om een einde te maken aan de ‘eeuwige problemen’, in de woorden van Sara Bosch, de directeur van de slachtoffervereniging UAVAT. Zij is moe van luisteren naar het mantra ‘we staan naast de slachtoffers'” van de overheden terwijl er nog 248 zijn waarvan hun situatie onduidelijk is en er sprake is van “onvoldoende” straffen. Van deze slachtoffers lijden 73 nog op fysiek vlak aan de gevolgen van de aanslagen, 135 op psychisch niveau en de rest aan beide.
“Als een slachtoffer is verteld ‘je bent geen slachtoffer van terrorisme’ en nu zegt een rechter van wel… Wat voelen ze dan? Is dat naast de slachtoffers staan?”, vraagt Bosch, die kritiek heeft op het feit dat dit rechtsvacuüm bestaat voor mensen met psychische gevolgen (44%), en voor mensen die pas erg laat als slachtoffer werden erkend. “Hoe is het mogelijk dat een rechter in een vonnis moet zeggen dat de slachtoffers zijn vergeten?”, stelt Bosch die deze conclusie dan ook betreurt.
Vier jaar later en zonder compensatie
Op een totaal van 315 mensen, van wie bijna 80% geen schadevergoeding van de overheid heeft ontvangen, zijn er afgelopen mei 240 als slachtoffer erkend. Jaren gaan voorbij, maar er zijn nog steeds losse eindjes die de slachtoffers raken. Een juridische strijd van zowel familieleden, getroffen partijen als verenigingen, om tot “gerechtigheid” te komen en zo de erkenning te krijgen die men verdient.
“Er was sprake van een systematische mishandeling van de slachtoffers door de onderzoeksrechter”, zegt Eli Micciola, vice-voorzitter van een vereniging voor slachtoffers van terrorisme. Zij wijst erop dat “de infrastructuur op het niveau van slachtoffers en documentatie” van de terroristische aanslagen van 17 augustus gewoonweg niet bestond.
Wat gebeurde er op 17 augustus 2017?
Barcelona verkeerde in alle opzichten in chaos toen op een midzomermiddag een wit busje de drukke Rambla-promenade opreed om daar op mensen in te rijden. Bij elke klap van het busje werd de chaos groter. Het werd bestuurd door Younes Abouyaaqoub, die meer dan 100 slachtoffers maakte op zowel fysiek als psychisch niveau, of beide en van wie het leven sinds dat moment voorgoed veranderd is. Het busje legde 600 meter af en stopte voor het Liceu, op het mozaïek van de Catalaanse kunstenaar Joan Miró. Hier stak de terroriste een man uit Barcelona neer, de plaats waar de terrorist een man uit Barcelona neerstak van wie hij de auto stal om te vluchten.
Diezelfde nacht kwamen Moussa Oukabir, Said Aallaa, Mohamed en Omar Hychami en Houssaine Abouyaaqoub met een andere auto aan in Cambrils waar het zestiende en laatste dodelijke slachtoffer viel en vier mensen gewond raakten. Daarop volgde een politieachtervolging die eindigde met de dood van de vijf jihadisten.
Te lage straffen
Het vonnis was voor de getroffenen een flinke tegenvaller met ‘lage straffen’, zegt Miguel, een van de slachtoffers van de aanslag in Barcelona.
De Nationale Rechtbank heeft de drie leden van de jihadistische cel die de terroristische aanslagen pleegden veroordeeld tot 53, 46 en 8 jaar cel. Geen van de drie is berecht voor moord, maar voor integratie in een terroristische organisatie, vervaardiging en bezit van explosieven en poging tot terroristische aanslagen. Sterker nog, de daders en het brein van de cel stierven voor, tijdens en na de aanslagen.