Else Beekman
We schreven al eerder over de Spanish Tax Pickpockets, een internationaal advocatenkantoor dat misstanden van de Spaanse belastingdienst aan de kaak stelt en de rechten van belastingplichtigen verdedigt. Hacienda zou het stelselmatig hebben voorzien op buitenlandse belastingbetalers. Waar eerder Robert Amsterdam de Spaanse belastingdienst een ‘dictatuur’ noemde, haalt nu zijn collega Christopher Wales hard uit naar dit instituut.
De werkwijze van de Agencia Tributaria is volgens hem zo dwingend en ondoorzichtig dat ze fundamentele mensenrechten schendt. Hij benadrukt opnieuw dat vooral buitenlandse belastingplichtigen slachtoffer zouden zijn van willekeur en intimidatie.
“Nooit eerder zo’n systeem gezien”
Christopher Wales is geen onbekende in internationale belastingkringen. Hij werkte als belastingadviseur voor voormalig Britse premiers Tony Blair en Gordon Brown. Bovendien heeft hij decennia ervaring in landen met zwakke rechtsstelsels. Toch zegt hij nergens een belastingdienst te zijn tegengekomen die zo ver gaat als de Spaanse. “Zelfs in landen als Oeganda of Rwanda zag ik meer bescherming voor burgers,” stelt hij in een interview met de Spaanse krant La Razón.
De aanleiding voor zijn uitspraken is het rapport Hacienda contra el Pueblo, geschreven in samenwerking met advocatenkantoor Amsterdam & Partners. Het rapport beschrijft een patroon van intimidatie en rechtsongelijkheid in de manier waarop de Spaanse belastingdienst werkt.
De ‘Beckham-wet’ onder vuur
Een opvallend onderdeel van de kritiek is gericht op de zogeheten Beckham-wet. Deze regeling werd oorspronkelijk ingevoerd om buitenlandse werknemers, zoals voetballers en artiesten, aan te trekken met een aantrekkelijke fiscale behandeling. Hoewel recent aangepast om onder meer digitale nomaden te faciliteren, blijft de toepassing volgens Wales bureaucratisch en willekeurig.
“Spanje trekt mensen aan met belastingvoordelen, maar maakt het vervolgens vrijwel onmogelijk om aan de voorwaarden te voldoen zonder eindeloze papierwinkel,” aldus Wales. Hij noemt het feit dat buitenlanders toch onderworpen worden aan strenge controles en boetes een mensenrechtenprobleem.
Angstcultuur en buitensporige boetes
Wales beschuldigt de Spaanse belastingdienst ervan mensen bewust onder druk te zetten om te betalen, zelfs als ze juridisch gezien niets verschuldigd zijn. “Er heerst een cultuur van angst,” zegt hij. “Zelfs mensen die volledig correct handelen, kiezen ervoor om schikkingen te accepteren om erger te voorkomen.”
Volgens hem worden inspecteurs via bonussen direct beloond op basis van hoeveel geld zij binnenhalen. “Dat systeem is uniek in Europa en zorgt voor perverse prikkels. In feite krijgen ambtenaren betaald om belastingplichtigen zo hard mogelijk aan te pakken.”
Misbruik van het begrip ‘simulatie’
Een ander kritiekpunt is het gebruik van het begrip ‘simulatie’. Daarmee kan de belastingdienst oordelen dat een zakelijke handeling in feite nep is en dus geen fiscale geldigheid heeft. Volgens Wales wordt dit instrument te vaak en te willekeurig ingezet.
“Het probleem is dat in Spanje de bewijslast omgekeerd is,” legt hij uit. “Niet de fiscus moet bewijzen dat je iets fout doet, maar jij moet aantonen dat alles klopt. En dat is in de praktijk bijna onmogelijk.”
Juridisch en politiek drukmiddel
Amsterdam & Partners willen het niet alleen bij publieke kritiek laten. Ze bereiden juridische stappen voor bij Spaanse en internationale instanties, zoals de Verenigde Naties en de OESO. “Het doel is geen individuele rechtszaken winnen, maar systeemverandering afdwingen,” benadrukt Wales.
Volgens hem is het belangrijk dat ook buiten Spanje aandacht komt voor deze situatie. “Zolang buitenlandse investeerders en internationale organisaties zien dat Spanje op deze manier omgaat met belastingplichtigen, zullen ze twee keer nadenken voordat ze zaken doen.”
Documentaire toont impact op levens van gedupeerde belastingbetalers
Op de website van Spanish Tax Pickpocketst is ook de Spaanse documentaire ‘Hechos Probados’ van regisseur Alejo Moreno te zien. Die geeft een schokkend beeld van hoe diep de Spaanse belastingdienst in het leven van gewone burgers ingrijpt. Dat doet Moreno aan de hand van schrijnende getuigenissen en juridische analyses.
Het verhaal van ondernemer Agapito García Sánchez staat centraal. Hij is al decennialang verwikkeld in een juridische strijd met de fiscus en heeft inmiddels veel meer betaald dan zijn oorspronkelijke schuld ooit was.
Moreno legt het systeem bloot waar waarin belastinginspecteurs persoonlijk financieel beloond worden voor het innen van schulden. Of die terecht zijn, lijkt niet ter zake te doen. De documentaire laat zien hoe levens worden verwoest, mensen in psychische nood raken en het rechtssysteem nauwelijks bescherming biedt tegen deze praktijk.
Opvallend is dat geen enkele Spaanse zender de film wil uitzenden, uit angst voor repercussies. De documentaire is hier te zien.
“De Spaanse belastingdienst is een dictatuur”
FAQ
Wat is de Beckham-wet?
Een Spaanse belastingregeling die buitenlanders en terugkerende Spanjaarden tijdelijk een lager belastingtarief en vrijstelling op buitenlands inkomen biedt.
Waarom noemt Christopher Wales de Spaanse belastingdienst een mensenrechtenprobleem?
Omdat volgens hem de dienst burgers onder druk zet met willekeurige controles, buitensporige boetes en omgekeerde bewijslast.
Krijgen Spaanse belastinginspecteurs echt bonussen?
Ja, er bestaat een bonusregeling die gekoppeld is aan de hoeveelheid geïnde belastingen. Critici stellen dat dit een perverse prikkel geeft om agressiever te innen.
Wat is ‘simulatie’ in fiscale termen?
Dat is een juridische constructie waarbij de fiscus kan beweren dat een bedrijf of transactie niet echt is. Hierdoor kan de belastingdienst deze negeren, met soms zware gevolgen voor de betrokkenen.
Wat is Spanish Tax Pickpockets?
Een internationale juridische campagne die gedupeerden bijstaat in hun strijd tegen oneerlijke belastingpraktijken in Spanje en oproept tot hervorming van het systeem.