Ondanks dat het winter is, teisteren bosbranden het landschap in de Noord-Spaanse regio Cantabrië. Dit fenomeen, dat steeds vaker voorkomt, baart lokale bewoners en experts grote zorgen.
Februari werd afgesloten met meer dan 150 branden in heel Cantabrië. In haar proefschrift over branden en brandbeheer in Cantabrië wijst Virginia Carracedo erop dat de gemeenschap “een van de regio’s is die het zwaarst getroffen zijn door bosbranden, zowel op nationale als op Europese schaal.” Elk jaar verbrandt 10.000 hectare bos. Daarvan bestaat het grootste deel uit struikgewas. Dat is het overheersende ecosysteem in de bergen. Het gemiddelde tussen 1991 en 2010 bedroeg minder dan 400 branden. Maar dat aantal is deels verdubbeld omdat de gegevens gedetailleerder zijn en deels omdat er meer branden dan voorheen. “De toename van het aantal branden houdt verband met het gebrek aan preventie”, verduidelijkt Carracedo in El Diario.
Lees ook: Kudde wilde paarden blaast nieuw leven in het ontvolkte Spanje
De oorzaak van deze branden ligt niet alleen bij de klimatologische omstandigheden. Zo was februari ongewoon warm met een gemiddelde temperatuur die 2,4 graden boven het gemiddelde lag. Ook dieper liggende problemen liggen eraan ten grondslag, zoals de verlatenheid van het platteland en de veranderingen in landgebruik.
Persoonlijke verzorging en landbouw onder druk
De lokale bevolking is gewend aan het beheersen van het landschap door middel van gecontroleerde branden. Nu zien bewoners echter hoe hun traditionele manieren van landbeheer onder druk staan. Fernando Maza, een inwoner van het kleine dorp Miera, benadrukt dat het echte probleem ontstaat wanneer de landelijke gebieden verlaten worden. “Er is groot alarm over de branden, maar het grootste probleem komt als hier niemand meer overblijft,” zegt hij. Dit sentiment wordt gedeeld door andere inwoners. Die wijzen erop dat de afnemende bevolking en de verlaten landbouwgronden als een katalysator werken voor de verspreiding van branden.
Vergetelheid en verwaarlozing in Cantabrië
Op slechts 35 kilometer van Santander voelen de inwoners van het platteland zich vergeten of genegeerd. De afstand tussen het beleid gemaakt in steden en de realiteit van het plattelandsleven lijkt groter dan ooit. “Ze hebben niets gedaan, en dat weten ze,” merkt Fernando op. Hij verwijst met zijn opmerking naar de besluitvormers in Santander, Madrid en Brussel. De overheid had volgens de lokale gemeenschap kunnen voorzien dat integratie in de gemeenschappelijke markt zou leiden tot de achteruitgang en verlating van landelijke gebieden.
Branden als symptoom van een groter probleem
De branden in Cantabrië zijn niet alleen een direct gevaar; ze zijn ook een symptoom van een groter probleem dat de regio teistert. Het landschap wordt steeds vatbaarder voor verwoestende branden. Dat komt door de afname van de landbouwactiviteit, de veroudering en het vertrek van de jongere generatie, en de verwaarlozing van het land. De oplossing, volgens de lokale bevolking, ligt in het voortzetten van traditionele praktijken. Daarbij denken ze aan het gecontroleerd afbranden van land om het schoon te houden. Echter, zonder mensen om deze praktijken voort te zetten, dreigt het land overwoekerd te raken door struikgewas. En dat vergroot het risico op oncontroleerbare branden aanzienlijk.