Deze week heeft het Spaanse Congres van Afgevaardigden de Omnibuswet verworpen, een belangrijk wetsvoorstel van de regering van Spanje. Het pakket maatregelen van premier Pedro Sánchez was bedoeld om openbaar vervoerskortingen te verlengen, pensioenen te verhogen en extra steun te bieden aan slachtoffers van de natuurrampen, zoals de recente overstromingen in Valencia en de vulkaanuitbarsting op La Palma in 2021.
De afwijzing van de Omnibuswet weerspiegelt de diepe politieke verdeeldheid in Spanje en heeft grote gevolgen voor burgers door het hele land. Door de blokkade van de wet verdwijnen populaire vervoerssubsidies, waaronder kortingen op regionale treinen en busdiensten. Daarnaast wordt een geplande pensioenverhoging geblokkeerd, terwijl miljoenen gepensioneerden afhankelijk zijn van deze extra inkomsten. Ook slachtoffers in rampgebieden blijven zonder aanvullende hulp, wat de wederopbouw in zwaar getroffen gemeenschappen zoals Valencia en La Palma bemoeilijkt.
Openbaar vervoerskortingen verdwijnen
Eén van de meest directe gevolgen van de afwijzing is het einde van de populaire kortingen op openbaar vervoer. Sinds 2022 konden reizigers profiteren van kortingen tot wel 50 procent op regionale en stedelijke vervoersdiensten. Ook konden zij gratis gebruikmaken van middellangeafstandstreinen. Deze subsidies zijn nu geschrapt. Mensen die hun abonnement al hebben gekocht, kunnen deze nog blijven gebruiken. Voor nieuwe reizigers vervallen vanaf donderdag echter alle kortingen.
Ook regionaal vervoer wordt geraakt, omdat de subsidies van de centrale overheid, die samen met regionale overheden werden gefinancierd, niet meer doorlopen. Dit betekent dat veel Spanjaarden niet alleen te maken krijgen met hogere prijzen, maar dat het voor overheden een grote uitdaging wordt om de overgang naar nieuwe vervoerstarieven soepel te laten verlopen.
Pensioenverhoging onzeker
Een ander belangrijk onderdeel van het voorstel was een verhoging van de pensioenen met 2,8 procent, in lijn met de inflatie. Deze maatregel is nu eveneens geblokkeerd. Minister van Algemene Zaken Félix Bolaños waarschuwde dat deze beslissing veel gepensioneerden in financiële onzekerheid brengt.
Oppositiepartijen, waaronder de conservatieve PP en de Catalaanse partij Junts, gaven aan dat ze de pensioenverhoging in principe wel steunen, maar alleen als dit via een apart wetsvoorstel wordt geregeld. Volgens de regering is dit echter tijdrovend en riskant, waardoor de toekomst van de verhoging voorlopig onzeker blijft. Meer dan 12 miljoen gepensioneerden worden door dit besluit getroffen.
Geen extra hulp voor rampgebieden
Het decreet voorzag ook in extra steun voor slachtoffers van natuurrampen, zoals de zware regenval (DANA) van afgelopen oktober, die leidde tot grote schade en verlies van mensenlevens in Valencia. Boeren en landeigenaren zouden financiële hulp krijgen om hun eigendommen te herstellen. En de regionale overheid van Valencia mocht nieuwe leningen aangaan om de wederopbouw te bekostigen. Deze plannen zijn nu stopgezet, waardoor de getroffen gemeenschappen geen extra middelen krijgen.
Ook op La Palma, waar een vulkaanuitbarsting in 2021 een ravage aanrichtte, is de steun in gevaar. Maatregelen om de wederopbouw van het eiland te ondersteunen worden niet verlengd, waardoor veel bewoners en ondernemers in de problemen dreigen te komen.
Kwetsbare groepen in de knel
De Omnibuswet had daarnaast voorzieningen getroffen voor de meest kwetsbare groepen in Spanje. Zo zouden subsidies voor energie en water, en het sociale tarief voor kwetsbare huishoudens, worden verlengd tot het einde van het jaar. Ook de tijdelijke opschorting van huisuitzettingen voor gezinnen in financiële nood stond op de agenda. Door de blokkade van het decreet komt deze bescherming nu te vervallen.
Waarom werd de Omnibuswet in Spanje verworpen?
De afwijzing van het omnibusdecreet laat zien hoe verdeeld de Spaanse politiek momenteel is. De conservatieve PP, samen met de Catalaanse separatisten van Junts en de rechtse partij Vox, stemden tegen. Vooral de inhoudelijke breedte van het decreet, dat verschillende onderwerpen combineerde, stuitte op kritiek. Junts beschuldigde de regering van “politieke trucjes”, terwijl de PP sprak van een “cadeautje” aan de Baskische PNV-partij. Daarmee doelde de partij op de overdracht van het pand van het Instituto Cervantes in Parijs aan deze partij.
Wat nu?
Het is onduidelijk welke stappen de regering nu zal zetten nu de Omnibuswet van tafel is geveegd. Mogelijk worden enkele maatregelen, zoals de pensioenverhoging, opnieuw ingediend als afzonderlijke wetsvoorstellen. Ondertussen blijven miljoenen Spanjaarden in onzekerheid over de gevolgen voor hun dagelijkse leven. Door deze politieke blokkade groeit de spanning in Spanje. Steeds meer inwoners vragen zich af of hun belangen wel centraal staan in het steeds maar voortdurende getouwtrek tussen politieke partijen die elkaar niets lijken te gunnen.
Lees ook: Noodhulp Valencia: samenwerking of politiek spel?