Else Beekman
Het is nu januari en in veel delen van Spanje is het nog steeds erg warm. Dat is heerlijk maar het kan echter ook vroege ongewenste bezoekers betekenen – dennenprocessierupsen! Dennenprocessierupsen (Thaumetopoea Pityocmapa) kunnen gevaarlijk zijn voor mens en natuur, maar ook potentieel dodelijk voor onze huisdieren.
Waarom worden ze processierupsen genoemd?
Deze wezens staan bekend als processierupsen omdat ze een lange rij vormen en elkaar van neus tot staart volgen. Hoewel elke rups slechts ongeveer 3-4 cm lang is, kunnen deze kettingen er soms honderden bevatten. Ze zijn meestal oranje/bruin van kleur en zijn bedekt met kleine giftige harpoenachtige stekels die op haren lijken. Deze blijven giftig, ook als de rups dood is.
Dennenboom cocons
De rupsen bouwen hun cocons hoog in pijnbomen. De cocons zien eruit als grote witte ballen suikerspin; deze kunnen ieder honderden rupsen in bevatten. Wanneer de larven tussen de late winter en het vroege voorjaar klaar zijn om te verpoppen, marcheren ze in één rij door de boom naar de grond waar ze zich verspreiden op zoek naar een plek om hun levenscyclus voort te zetten. Door weersveranderingen, zoals een warmere winter, kunnen de rupsen echter soms eerder tevoorschijn komen dan verwacht.
Helaas hoef je geen bos te bezoeken om ze te ontmoeten. Pijnbomen zijn in Spanje veelvuldig te vinden de vrije natuur maar ook in veel parken in Spanje. Pas dus ook op voor deze insecten in stedelijke groenzones.
Wat te doen als je een nest vindt?
Als je een nest vindt, raak het dan niet aan! Neem direct contact op met de gemeente of met tuinspecialisten. Als je pijnbomen in je tuin hebt, kun je ze het beste laten behandelen om te voorkomen dat de rupsen cocons gaan maken.
Probeer niet zelf van de nesten af te komen. Zelfs als het nest leeg is, kunnen de haren van de rupsen nog aanwezig zijn en dus nog steeds een gevaar voor de gezondheid vormen. Er zijn veel suggesties op sociale media over hoe je het “zelf kunt doen” door haarlak te gebruiken of de nesten te verbranden. Als de nesten niet door een professional worden verwijderd, kunnen de haren in de lucht komen en verdere problemen veroorzaken.
De gevaren
De gevaren van de processierups zijn niet te onderschatten. Bij kinderen en volwassenen kunnen zij tot ademhalingsmoeilijkheden of allergische reacties leiden. De haren bevatten een prikkelend eiwit, Thaumetopoeïne genaamd, dat in minder ernstige gevallen huidirritatie of uitslag kan veroorzaken die veel lijken op de effecten van een brandnetel. In de meeste gevallen is een antihistamine crème voldoende om de symptomen te verlichten.
In meer ernstige gevallen kunnen mensen echter hevige allergische reacties of ademhalingsproblemen krijgen. Mensen met astma zijn bijzonder kwetsbaar en lopen het risico op een ernstige aanval.
Honden en katten
Veel eigenaren hebben hun huisdier verloren tijdens het wandelen als ze de rupsen tegenkomen. Honden en katten zijn nieuwsgierig en snuffelen graag overal aan, maar het inademen van haren van de processierups kan ernstige gevolgen hebben.
Als uw huisdier processierupsen tegenkomt, kan dit kleine witte vlekjes rond hun mond of op hun tong veroorzaken. Er kan ook huiduitslag optreden die zal leiden tot kwijlen en angst. De tong kan gaan zwellen, wat in sommige gevallen kan worden gevolgd door braken en mogelijke verstikking. Het is daarom belangrijk om, met handschoenen aan, de mond van het dier met warm water te wassen en zo snel mogelijk naar de dichtstbijzijnde dierenarts te gaan. Honden die een contact met de haren van de processierups overleven moeten vaak verder leven met een geamputeerde tong.
Als u uw hond uitlaat in bosrijke gebieden, kunt u hem het beste altijd aan de lijn houden om te voorkomen dat hij in aanraking met de processierups komt. Hoewel ze zich in lange rijen voortbewegen, zijn ze vanwege hun schutkleur vaak tot het laatste moment moeilijk te herkennen.
Maar ook losse haren van de rupsen die op de grond liggen kunnen giftig zijn als ze in de poot van een hond komen. De hond zal dan proberen zijn poot schoon te likken. Als de haren op zijn tong terechtkomen zal dit resulteren in braken, zwelling van de tong en mogelijk verstikking. Laat, indien mogelijk, uw honden liever niet uit in beboste gebieden, vooral niet in de vroege lente. Of let goed op en mijd dennenbossen.
Op scholen in Spanje wordt een kind dat in contact is geweest met deze rupsen als voorzorgsmaatregel voor controle naar het ziekenhuis gebracht.