De vluchtelingencrisis waar Europa sinds 2015 mee te maken heeft, is –vooral in Spanje – nog lang niet voorbij. Frontex, het Europees Agentschap voor beheer van de operationele samenwerking aan de buitengrenzen, weet dit maar al te goed. Maar volgens een intern document, dat in handen is van de Spaanse krant El País, trekt de organisatie in 2018 minder geld uit voor de Frontex-operatie INDALO, die de buitengrenzen van de Alboránzee (het westelijk deel van de Middellandse zee) bewaakt. En dat terwijl de vluchtelingenstroom naar Spanje de afgelopen jaren is verdubbeld.
Tijdens een persconferentie in Madrid zegt de directeur van Frontex, fransman Fabrice Leggeri, dat het budget niet het belangrijkst is. ‘Voor operatie INDALO ontving Spanje vorig jaar zes miljoen euro. Dit jaar zal dat waarschijnlijk 5,8 miljoen zijn. Dat is maar 200.000 euro minder en valt in het niet bij de verlaging van de budgetten voor de andere operaties binnen de EU.‘ Frontex-operatie Poseidon in Griekenland moet het namelijk met 1,5 miljoen euro minder doen. Italië ontvangt voor operatie Triton zelfs 1,8 miljoen minder. Dat verschil zit hem in het feit dat Spanje het enige land is waar sprake is van een toename van migranten en vluchtelingen – volgens de EU is het maar liefst 124 procent meer – terwijl in Griekenland en Italië sprake is van een daling van respectievelijk 77 procent en 34 procent.
Volgens Frontex zijn deze cijfers achterhaald. Het aantal migranten dat in Griekenland aankomt en de financiële steun die zij van Frontex krijgen is niet in verhouding met de migrantenstroom naar en de steun voor Spanje. Operatie Poseidon had vorig jaar namelijk een budget van 42 miljoen euro terwijl Spanje maar 6 miljoen kreeg voor INDALO. Dat terwijl Spanje vijftig procent minder migranten ontvangt dan de Grieken. Bronnen binnen de EU zeggen dat deze discrepantie een tactiek van Frankrijk en Duitsland is om migranten te weren. Onderzoeken laten echter zien dat het voornamelijk migranten vanuit Griekenland zijn die Centraal-Europa als eindbestemming hebben.
Mankracht en middelen belangrijker dan financiële steun
Leggeri blijft volhouden dat niet het budget maar steun in de vorm van boten, helikopters en vliegtuigen het belangrijkst is om de operaties uit te kunnen voeren. Als het echt nodig is, zal de financiële steun aan Spanje worden bijgesteld. De directeur wilde tot drie keer toe geen antwoord geven op de vraag of de steun aan Spanje zal veranderen. ‘Mijn doel is om hem niet te verlagen [de financiële steun]’, aldus Leggeri. Enkele ogenblikken later liet de fransman zich ontvallen dat het mogelijk is om de steun aan Spanje te vergroten door boten en militairen van operatie Poseidon in te zetten bij operatie INDALO. De Griekse voorzitter van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, Dimitris Avramopoulos, vindt dat echter geen goed plan.
Op dit moment telt operatie INDALO honderd militairen, twee boten en twee vliegtuigen. Frontex is gestart met een pilot waarin boten flexibel ingezet kunnen worden als EU-landen deze tijdens een operatie tekort komen. Leggeri kondigt ook aan het gebied van operatie INDALO uit te breiden van de Straat van Gibraltar tot de grens met Portugal en de gehele Alboránzee. De provincie Cádiz blijkt opnieuw de voornaamste regio waar migranten aankomen. Veertig procent van hen is Marokkaans en Algerijns. De overige vluchtelingen komen voornamelijk uit Guinea, Gambia en Ivoorkust.
Terugkeer naar land van herkomst verlicht migratiedruk
Het doel van Brussel is om de migratiedruk op de EU-landen te verlichten. Dit door migranten terug te laten keren naar het land van herkomst. In 2017 kon Frontex ongeveer 14.000 migranten in 339 overvolle vluchten terug laten keren naar hun eigen land. Het gaat dan om illegale migranten aan wie asiel of een verblijfsvergunning is geweigerd omdat ze niet konden voldoen aan de voorwaarden om in een van de EU-landen (met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk) te mogen blijven. Het budget voor de terugkeer van deze vluchtelingen is de laatste jaren aanzienlijk toegenomen: van 13 miljoen euro in 2015, naar 66 miljoen in 2016 en 50 miljoen afgelopen jaar. Frontex neemt slechts 2% van deze vluchten voor haar rekening, de rest wordt betaald door elk afzonderlijk EU-land.
Spanje brengt samen met Frontex slechts tweehonderd migranten (wat neerkomt op tien vluchten) terug naar het land van herkomst. Volgens Leggeri komt dat doordat Spanje op dit gebied andere onderlinge afspraken heeft gemaakt met een groot aantal Afrikaanse landen.
Vluchtelingenstroom in cijfers
- Spanje: In 2016 kwamen 10.231 immigranten in Spanje aan, afgelopen jaar waren dat er maar liefst 22.880. Dat is een toename van 124 procent.
- Italië: Het aantal immigranten dat aankwam in Italië daalde afgelopen jaar met 34 procent (van 181.376 in 2016 naar 119.046 in 2017). Ook al is er sprake van een grote daling, blijft Italië het land met de grootste migratiedruk.
- Griekenland: In 2016 ving Griekenland 182.277 migranten op en in 2017 waren dat er 41.720, een daling van wel 77 procent.