Málaga is veel in het nieuws, zowel vanwege de groeiende aantrekkingskracht op toeristen als vanwege de negatieve gevolgen daarvan voor de inwoners. Recent werd een historisch residentieel gebouw aan het geboorteplein van Pablo Picasso verkocht aan een Bahreinse investeerder die er toeristische appartementen en horeca in gaat vrstigen.
Wie het Málaga van twintig jaar geleden nog kent, kan het beamen. De stad is onherkenbaar veranderd. Familiewinkels waar hele generaties altijd terecht konden voor hun espadrilles, ijzerwaren of stoffen moeten vanwege torenhoge huren hun deuren sluiten. Iconische bars en restaurants waar lokale gerechten werden geserveerd moeten noodgedwongen plaatsmaken voor internationale ketens of wafelwinkels. Een wrang voorbeeld is restaurant El Chinitas dat na veertig jaar de handdoek in de ring gooit en plaats maakt voor een sushi-keten. Om de hoek heeft het beroemde Café Central aan Plaza de la Constitución al plaatsgemaakt voor een Ierse pub.
Ruim 300 historische gebouwen in Málaga zijn gesloopt of gerenoveerd om plaats te maken voor nieuwbouw, vooral gericht op het toerisme. Het historische centrum telt inmiddels meer toeristenappartementen dan geregistreerde inwoners. Dat, terwijl het Stedelijk Milieu Observatorium (OMAU) in rapporten al jaren waarschuwt dat het beleid van de gemeente burgers verdrijft. Een noodsituatie op het gebied van huisvesting is het gevolg: voor gewone Malagueños met een modaal salaris zijn huurwoningen onbetaalbaar geworden. Om over koopwoningen helemaal maar te zwijgen.
Belangen lokale bevolking verder onder druk
Mensen die in Málaga wonen zien hun straten onbegaanbaar worden omdat de terrassen van bars en restaurants steeds meer vierkante meters opslokken. Terwijl het veelal gaat om horecagelegenheden die niets met Málaga te maken hebben en ook in Valencia, Madrid of Santander te vinden zijn. De aankoop van het iconische pand op Plaza de la Merced door de Bahreinse investeerders vormt het zoveelste voorbeeld van hoe Málaga zichzelf verhandelt als een toeristische bestemming en daarmee de belangen van de lokale bevolking steeds verder onder druk zet. Dat zorgt voor groeiende onvrede bij de inwoners die zich in hun eigen stad steeds meer gemarginaliseerd voelen.
Openbaar park gesloten voor commerciële doeleinden
Journalist David Bollero schreef een raak stuk in de krant Público waarbij hij de vete over het Parque del Oeste als rode draad neemt. Dit openbare park ten westen van het centrum werd recent gesloten omdat er tot eind januari een lichtfestival plaatsvindt. Belangstellenden moeten voor entree tussen 12 en 18 euro betalen. Een betonnen omheining beschermt nu het festivalterrein tegen ongenode gasten. Die omheining heeft niet alleen de fysieke ruimte in tweeën gedeeld, maar ook het gemeenschapsgevoel dat bij een park hoort verstoord. De groene ruimte waar omwonenden konden sporten, wandelen of hun kinderen laten spelen wordt nu anderhalve maand ingezet om winst te genereren voor een particulier bedrijf. De lokale bevolking is het hier niet mee eens en reageert met demonstraties, handtekeningenacties en een groeiend verzet.
‘All-inclusive armband’
Het is een beweging gelijk aan andere die de toekomst van de stad ter discussie stellen. Málaga verandert volgens zijn inwoners steeds meer in een themapark, waar de belangen van toeristen en investeerders zwaarder wegen dan die van de lokale bewoners. Zoals Bollero het omschrijft: “Malaga is een van de grootste exponenten van themaparken geworden. De burgemeester hoeft alleen maar een ‘all-inclusive’ armband te lanceren, zodat cruisepassagiers massaal de stad binnenvallen om daar als een sprinkhanenplaag tekeer te gaan.”
Ziel verdwijnt uit de stad
Volgens Bollero staat Málaga hierin niet alleen. Veel andere steden in Spanje volgen hetzelfde pad. Stadsbesturen verkopen de openbare ruimte aan de hoogste bieder, vaak ten koste van de lokale bevolking. Terwijl het de toeristen zijn die zich zouden moeten aanpassen aan de stad en niet andersom. De voortdurende vercommercialisering en ’toeristificatie’ dreigt de ziel uit de stad te verdrijven. Zo worden zowel de geschiedenis als de cultuur en identiteit van de stad in de uitverkoop gezet.
Weinig gehoor
De argumenten van de bevolking worden volgens Bollero nauwelijks gehoord door de overheid. Ondanks de groeiende weerstand en de waarschuwingen van inwoners, lijkt het beleid van burgemeester Francisco de la Torre, al twintig jaar bestuurder van Málaga, onverminderd door te gaan. Natuurlijk is de stad op een aantal punten aantrekkelijker en beter geworden, maar die tendens lijkt nu over de top te gaan terwijl het einde zoek is. Hoe meer van de stad in handen van prive-investeerders komt, hoe meer de ziel uit Málaga verdwijnt en hoe meer bewoners zich afgeknepen en miskend voelen.
De hamvraag: voor wie is de stad eigenlijk?
Bollero stelt dat de toekomst van Málaga, en veel andere Spaanse steden, afhangt van het vermogen van de inwoners om hun stad terug te winnen en te beschermen tegen de voortdurende privatisering. Zoals de journalist treffend stelt: “Het is tijd om de publieke ruimte opnieuw te claimen, niet als commerciële eigendom, maar als het hart van de gemeenschap. De stad is van de mensen, niet van de toeristen en de investeerders.” Alleen kunnen burgers dat niet op eigen houtje doen en zullen zij daarbij wel hulp nodig hebben van de verschillende overheden.
Lees ook: Málaga verbiedt nieuwe vakantieverhuur in drukke wijken