Internationale Vrouwendag Spanje: Strijd voor gelijkheid onder druk van ultrarechts

Het is vandaag Internationale Vrouwendag, een belangrijke dag in Spanje. Op 8 maart trekken tienduizenden vrouwen de straat op in de strijd voor gendergelijkheid en rechtvaardigheid. De feministische beweging heeft de afgelopen decennia belangrijke overwinningen geboekt, zoals strengere wetten tegen gendergerelateerd geweld, verbeterde arbeidsrechten voor vrouwen en de recente ‘Solo sí es sí’-wet, die seksuele toestemming centraal stelt in de wetgeving.

Toch waarschuwen activisten dat deze verworvenheden onder druk staan door de opkomst van ultrarechtse partijen wereldwijd. De Spaanse partij Vox wil bijvoorbeeld de speciale juridische status van gendergeweld afschaffen en feministische wetgeving vervangen door een bredere aanpak van huiselijk geweld, zonder erkenning van machtsongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Dit jaar draait 8M niet alleen om het opeisen van rechten, maar ook om het verdedigen ervan tegen de steeds sterker wordende tegengeluiden uit conservatieve hoek.

Feminisme versus ultrarechts in Spanje

Vox, de grootste extreemrechtse partij in Spanje, verzet zich fel tegen de feministische beweging. De partij ontkent het bestaan van gendergeweld en pleit voor de afschaffing van de Ley de Violencia de Género, die vrouwen specifieke bescherming biedt tegen huiselijk en seksueel geweld. Ook is Vox tegen de ‘Solo sí es sí’-wet, die de rechten van slachtoffers van seksueel geweld versterkt.

In regio’s waar Vox mede aan de macht is, zoals Castilla y León, probeert de partij feministische lesprogramma’s en subsidies voor vrouwenrechtenorganisaties te schrappen. In plaats daarvan promoot Vox het traditionele gezinsmodel en beschuldigt zij vrouwenrechtenorganisaties van “indoctrinatie”.

Volgens feministische groepen is dit een directe aanval op decennia van vooruitgang. Comisión 8M, een van de grootste organiserende bewegingen achter de jaarlijkse mars, ziet deze aanvallen als onderdeel van een bredere poging om sociale rechten terug te draaien. Hun slogan dit jaar luidt:

“Feministas antirracistas a las calles, nos va la vida en ello” (“Antiracistische feministen de straat op, ons leven hangt ervan af”).

Deze leus benadrukt dat de strijd niet alleen gaat over gendergelijkheid, maar ook over bredere sociale kwesties zoals racisme, migrantenrechten en economische ongelijkheid.

Verdeeldheid binnen het feministische beweging

Ondanks de gezamenlijke strijd tegen ultrarechts bestaan er binnen de feministische beweging in Spanje ook meningsverschillen. Twee onderwerpen zorgen vooral voor verdeeldheid:

• Prostitutie: Sommige feministen pleiten voor een totaalverbod, terwijl anderen juist strijden voor betere bescherming en rechten voor sekswerkers.
• Transgenderrechten: De in 2023 aangenomen Ley Trans, die trans personen makkelijker in staat stelt hun genderidentiteit wettelijk te wijzigen, heeft de feministische beweging verdeeld.

Deze interne discussies hebben de beweging verzwakt, maar de dreiging van ultrarechts zorgt ervoor dat veel groepen de meningsverschillen opzij zetten om samen de rechten van vrouwen te beschermen en uit te breiden.

Kleine acties, grote impact

De feministische strijd wordt niet alleen gevoerd op straat of in de politiek, maar ook in het dagelijks leven. Overal in Spanje nemen vrouwen kleine, maar betekenisvolle stappen om traditionele rollenpatronen te doorbreken.

Sommigen beslissen na jaren van gewoonte dat huishoudelijke taken eerlijker verdeeld moeten worden binnen het gezin. Anderen eisen hun ruimte op in het openbare leven door zich uit te spreken en hun rechten te verdedigen, waar ze dat vroeger misschien niet durfden. Ook op de werkvloer zetten vrouwen zich in voor gelijkwaardigheid, door bijvoorbeeld meer verantwoordelijkheid op te eisen of ongelijkheid aan te kaarten.

Deze alledaagse veranderingen laten zien dat feminisme niet alleen draait om grote wetswijzigingen en massale protesten, maar ook om de manier waarop vrouwen zichzelf en hun positie in de samenleving zien en versterken.

Een lange geschiedenis van strijd

Spanje heeft een van de meest actieve feministische bewegingen van Europa. Dit komt deels door de strijd tegen machismo en de lange geschiedenis van genderongelijkheid. Tijdens de dictatuur van Francisco Franco (1939-1975) waren vrouwenrechten sterk beperkt: zij hadden toestemming nodig van hun vader of echtgenoot om te werken, reizen of een bankrekening te openen. Pas na de democratische overgang in de jaren ’80 en ‘90 begon Spanje grote stappen te zetten op het gebied van vrouwenrechten.

8M: Een strijd die niet stopt

De feministische beweging in Spanje heeft indrukwekkende vooruitgang geboekt, zoals blijkt uit de Europese Gender Equality Index, die de gelijkheid tussen mannen en vrouwen meet. Spanje scoort hierin relatief hoog vergeleken met andere Europese landen. Toch is de strijd verre van gestreden. De dreiging van ultrarechtse politiek, aanvallen op verworven rechten en de noodzaak tot meer inclusiviteit maken de beweging urgenter dan ooit.

Internationale Vrouwendag 2025 is niet alleen een dag van viering, maar ook van waakzaamheid en strijdlust. Het feminisme blijft een krachtig bolwerk tegen pogingen om vrouwenrechten en sociale gelijkheid terug te draaien.

Lees ook: Grootste stijging aantal slachtoffers gendergerelateerd geweld in Spanje sinds 2011