Else Beekman
De bezetting van woningen door okupas (krakers) blijft in Spanje een probleem dat moeilijk op te lossen blijkt. Veel huiseigenaren vrezen het. Volgens Vicente Magro, rechter van het Spaanse Hooggerechtshof, kan het uitzetten van okupas vanwege juridische obstakels soms jaren duren.
Magro, die een boek heeft gepubliceerd over dit onderwerp, stelt dat er snelle oplossingen nodig zijn om dit probleem aan te pakken.
Strafrechtelijke weg voor snellere uitzetting
In zijn boek “Cómo afrontar jurídicamente la ocupación ilegal de un inmueble” (Hoe legaal om te gaan met de illegale bezetting van een pand) legt Magro uit dat woningbezitters sneller van krakers af kunnen komen door strafrechtelijke stappen te ondernemen in plaats van via civiele procedures. Vooral bij zogenaamde inquiokupas, huurders die stoppen met betalen maar niet vertrekken, kan de strafrechtelijke weg een uitkomst bieden. “Als iemand bij het aangaan van een huurcontract al van plan is om niet te betalen, is dat een vorm van oplichting”, aldus de rechter. Door strafrechtelijke aangifte te doen, kunnen eigenaren maatregelen zoals een directe uitzetting aanvragen.
Misbruik van kwetsbaarheidsverklaringen door okupas
In Spanje zijn er verschillende maatregelen om kwetsbare personen te beschermen tegen huisuitzettingen. Met de economische crisis als aanleiding kunnen sinds 2012 huisuitzettingen worden opgeschort als de betrokken persoon in een economisch of sociaal kwetsbare situatie verkeert. Deze maatregel is verlengd tot 2028. Om in aanmerking te komen voor deze opschorting, moet men voldoen aan bepaalde voorwaarden, zoals 65 jaar of ouder zijn, kinderen onder de 18 jaar hebben, een handicap hebben of risico lopen op sociale uitsluiting. Daarnaast is de bescherming van kwetsbare huishoudens zonder alternatieve woonruimte verlengd tot eind 2024.
Krakers maken veelvuldig misbruik deze kwetsbaarheidsverklaringen. Dat is volgens Magro deels de oorzaak van de traagheid van de huidige procedures om krakers uit te zetten. Deze verklaringen, vaak zonder grondig onderzoek verleend door de sociale diensten, vertragen het uitzettingsproces aanzienlijk. Magro pleit daarom voor strengere controles op deze verklaringen en een nieuw juridisch kader dat sneller ingrijpen mogelijk maakt. “Er is behoefte aan een integrale wet tegen woningbezetting die de juridische veiligheid van eigenaars waarborgt,” stelt hij.
Hoe te handelen als je woning in Spanje is gekraakt?
Je kunt drie dingen doen wanneer je anderen aantreft in jouw eigendom in Spanje. Je kunt de politie bellen, direct aangifte doen of een advocaat in de arm nemen. Op het moment dat je als eigenaar ontdekt dat je woning is betreden, is de eerste stap de politie te waarschuwen opdat deze zo snel mogelijk kan handelen. Zorg dat je altijd bij de documenten kunt, die het eigendom van het onroerend goed dat is gekraakt goed kunnen aantonen, inclusief de inschrijvingen bij de gemeente (empadronamiento) en bij het kadaster. Soms komen krakers met valse huurcontracten. Als jij dan vervolgens niet kunt aantonen dat je de eigenaar van de woning bent, kan dat het proces van uitzetten flink vertragen en ook duurder maken.
Heterdaad
In het geval van een betrapping op heterdaad kan de politie de kraker(s) soms meteen uit de woning zetten. “Er is sprake van het op heterdaad plegen van een delict als de dader wordt verrast tijdens of kort na het plegen van dat delict”, luidt de wetsbepaling in de Ley de Enjuiciamiento Criminal (Wetboek van Strafvordering).
In zo’n geval kan een kraker op het moment dat hij betrapt wordt de woning uitgezet worden en ook direct worden aangehouden. Vaak ontdekt een huiseigenaar echter pas na enkele dagen dat er sprake is van illegale bezetting. Dan wordt de zaak lastiger.
Geen heterdaad
Als de politie de krakers niet op grond van heterdaad heeft kunnen uitzetten, is het noodzakelijk om meteen aangifte doen bij de politie. Agenten kunnen dan, aan de hand van het Spaans identiteitsbewijs of de eigendomspapieren, vaststellen wie de werkelijke eigenaar en bewoner van het huis is.
Meer dan 48 uur verstreken?
Zijn er meer dan 48 uur verstreken vanaf het moment dat de woning illegaal is bezet, neem dan zo snel mogelijk contact op met een advocaat. Voorts zijn er twee manieren om de kraker(s) uit de woning te zetten. Als het bezette huis normaal gesproken bewoond is en er onmiddellijk aangifte is gedaan, is de strafrechtelijke weg, zoals rechter Magro bevestigt, de beste en de snelste manier. In andere gevallen is het beter om de civielrechtelijke weg te bewandelen, die in tegenstelling tot de strafrechtelijke weg veel langer is.
Europese vergelijking
Magro benadrukt dat het probleem van woningbezetting in Spanje uniek is in Europa. In landen als Italië, Frankrijk en Duitsland worden okupa-zaken vaak binnen 72 uur opgelost, terwijl in Spanje dit proces veel langer duurt. Hij betreurt dat de recent ingevoerde Spaanse Woningwet geen oplossingen heeft geboden voor dit hardnekkige probleem.