Else Beekman
De mazelen maken onverwacht een comeback in Spanje. In slechts tweeënhalve maand zijn al meer dan 140 gevallen gemeld – dat is 62% van het totaal voor heel 2024. Deskundigen, waaronder immunoloog Alfredo Corell, luiden de noodklok: de bescherming van de bevolking brokkelt af.
Spanje wordt sinds 2016 door de Wereldgezondheidsorganisatie beschouwd als “mazelenvrij”, maar dat betekent niet dat het virus is uitgeroeid. Wat verdween, is de endemische verspreiding – het virus circuleert dus niet continu, maar importgevallen blijven een risico. Als die opduiken in regio’s met een lage vaccinatiegraad, kunnen er opnieuw uitbraken ontstaan.
Volgens de nieuwste evaluatie van het Spaanse ministerie van Volksgezondheid is dat precies wat er nu gebeurt: het mazelenvirus vindt openingen in de collectieve immuniteit. Die openingen zijn het gevolg van onvoldoende vaccinatie.
Vaccinatiegraad onder de maat
Voor een effectieve groepsimmuniteit is een vaccinatiegraad van minstens 95% met twee doses van de BMR-vaccinatie vereist (tegen bof, mazelen en rodehond). Maar slechts zes autonome regio’s in Spanje halen dat percentage. Deze regio’s zijn: Andalusië (97,74%), Navarra (96,45%), Galicië (95,34%), Madrid (95,31%), Castilië-La Mancha (95,27%) en Castilië en León (95,05%) De overige regio’s blijven onder deze drempel, met de laagste percentages in Aragón (84,19%), Melilla (86,18%) en Ceuta (86,32%).
Volgens Alfredo Corell, immunoloog en hoogleraar aan de universiteit van Valladolid, speelt de coronapandemie hierbij een rol. “Door lockdowns en zorguitval zijn veel kinderen niet op tijd gevaccineerd. Daardoor zijn er nu regio’s waar de dekking onvoldoende is. Dat is gevaarlijk, want mazelen is extreem besmettelijk.”
Internationaal signaal: VS laat steken vallen
Corell verwijst in Antena3 ook naar de situatie in de Verenigde Staten, waar al meerdere kindersterftes door mazelen zijn gemeld. Hij noemt de situatie daar “een ramp”: “Ze hebben zelfs USAID opgedoekt, wat gevolgen zal hebben voor de wereldwijde volksgezondheid. Veel vaccinatieprogramma’s voor ontwikkelingslanden verdwijnen en wetenschappelijke financiering wordt stopgezet.” Dit brengt ook risico’s met zich mee voor Spanje, omdat internationale vaccinatieprogramma’s meehelpen om het binnenbrengen van ziektes zoals mazelen via reizigers en migratiestromen te voorkomen.
Tuberculose neemt ook toe
Niet alleen mazelen is terug van weggeweest. Ook tuberculose is wereldwijd opnieuw in opmars. “Momenteel leven er zo’n tien miljoen mensen met tuberculose en sterven er jaarlijks tussen de één en 1,2 miljoen mensen aan,” waarschuwt Corell.
In Sevilla is het aantal gevallen in twee jaar tijd met 87% toegenomen. De symptomen kunnen lijken op die van COVID-19, wat tot verwarring en vertraagde diagnoses leidt. “Veel mensen gingen tijdens de pandemie niet naar de dokter, waardoor de ziekte zich kon verspreiden zonder dat ze wisten dat ze besmet waren,” aldus Corell.
Preventie blijft de sleutel
De heropleving van ziekten als mazelen en tuberculose onderstreept het belang van vaccinatie en vroege opsporing. “Deze ziektes zijn behandelbaar en voorkombaar,” zegt Corell. “Maar alleen als we waakzaam blijven. Het is onaanvaardbaar dat er vandaag de dag nog kinderen sterven aan iets dat we kunnen voorkomen.”
Lees ook: Alarmerende stijging van mazelen in Spanje