Else Beekman
Op maandag 28 april 2025 viel in grote delen van Spanje en Portugal vanaf 12:30 uur de stroom uit. Een nationale stroomstoring legde het openbare leven urenlang lam. Volgens netbeheerder Red Eléctrica viel er in korte tijd maar liefst 15 gigawatt aan capaciteit weg – dat is zo’n 60% van de totale vraag. Inmiddels is het merendeel van het stroomnet hersteld, maar de precieze oorzaak blijft vooralsnog onduidelijk.
De stroomstoring begon rond 12:33 uur ’s middags en trof vrijwel het hele Iberisch Schiereiland. Alleen de Balearen, Canarische Eilanden, Ceuta en Melilla bleven gespaard dankzij hun eigen energie-infrastructuur. Volgens Red Eléctrica ontstond er een plotselinge, sterke schommeling in het netwerk, waardoor het Spaanse en Portugese net automatisch werd losgekoppeld van de rest van Europa.
Gevolgen van nationale stroomstoring voor het dagelijks leven
De stroomuitval had directe impact. Treinen vielen uit, metrostations gingen op slot en luchthavens schakelden noodsystemen in. In steden als Madrid werkte het openbaar vervoer nauwelijks nog en verkeerslichten lieten het massaal afweten, wat tot gevaarlijke situaties leidde. Supermarkten werden halsoverkop gesloten of raakten snel uitverkocht. Betalen met pin of mobiel was niet meer mogelijk.
Ook communicatie raakte ontregeld. Internet lag plat en mobiel bellen lukte vaak maar mondjesmaat. Autoriteiten riepen inwoners op alleen te reizen als het echt nodig was en zuinig om te gaan met telefoongebruik om de netwerken niet verder te belasten.
Herstel verloopt snel, maar niet overal
Vanaf de namiddag kwam het herstel op gang. Tegen de ochtend van 29 april werkte het stroomnet in 99% van Spanje weer zoals het hoort. Alle belangrijke knooppunten waren weer aangesloten. In Madrid kon een deel van de metro opnieuw rijden, al blijven sommige lijnen uit voorzorg gesloten. In Barcelona draaiden de meeste metrolijnen alweer normaal.
De Spaanse regering zette in verschillende regio’s het hoogste niveau van noodbeheer in. Premier Pedro Sánchez bezocht de centrale van Red Eléctrica en beloofde een grondig onderzoek. In regio’s als Madrid, Andalusië en Extremadura werd zelfs de noodtoestand uitgeroepen om snel te kunnen ingrijpen en publieke orde te bewaren.
Waar zijn er nog problemen?
Hoewel het gros van het land weer stroom heeft, kampen sommige regio’s nog met uitval:
- Madrid: Metroverkeer is nog deels buiten gebruik, treinverkeer rijdt beperkt. De noodtoestand blijft voorlopig van kracht.
- Andalusië: In Málaga duurde de storing ruim 15 uur. Ongeveer 80% heeft weer stroom, maar enkele wijken zitten nog in het donker.
- Extremadura: Ook hier blijft de noodtoestand van kracht. Herstelwerkzaamheden zijn in volle gang.
In Catalonië, Galicië, Baskenland, Valencia, Murcia en Castilla-La Mancha lijkt alles weer normaal te functioneren.
Wat zit er achter deze ‘apagón’?
De exacte oorzaak van de nationale stroomstoring is nog niet duidelijk, maar er zijn meerdere hypotheses. Mogelijk was een technisch probleem in een hoogspanningslijn in Zuid-Frankrijk de boosdoener, al spreekt de Franse netbeheerder dat tegen. Een andere mogelijke verklaring is een uitzonderlijk atmosferisch verschijnsel met extreme temperatuursverschillen dat het net verstoorde. Ook een cyberaanval wordt niet uitgesloten, al is daar nog geen concreet bewijs voor. De Spaanse cyberveiligheidsinstantie INCIBE onderzoekt die mogelijkheid.
Economische schade door nationale stroomstoring loopt op
De economische schade is fors. Theoretisch gezien zou een volledige werkdag zonder stroom Spanje tot 4,5 miljard euro kunnen kosten, gebaseerd op de gemiddelde dagelijkse BBP-productie. Analisten schatten in El País echter dat de werkelijke schade rond de 1 miljard euro ligt. Vooral omdat de stroomstoring pas na het middaguur begon en veel sectoren zich snel aanpasten. Vooral industriële bedrijven zoals Seat, Ford, Repsol en ArcelorMittal moesten hun productie stilleggen, wat voor flinke verliezen zorgde. Sectoren als logistiek, transport en financiële diensten bleven grotendeels functioneren. Sommige economische verliezen kunnen naar verwachting later dit kwartaal deels worden ingehaald.
Scholen op dinsdag 29 april
Op dinsdag, de dag na de nationale stroomstoring, blijven in meerdere regio’s scholen open, maar wordt er geen les gegeven. Dit geld onder meer voor Madrid, Andalusië, Castilla-La Mancha, Extremadura, La Rioja, Murcia, de Comunidad Valenciana en Aragón. Leerkrachten zijn aanwezig om toezicht te houden, zodat ouders die geen opvang hebben hun kinderen toch veilig naar school kunnen brengen. In Catalonië verloopt het onderwijs grotendeels normaal, terwijl in Galicië alle onderwijsinstellingen gesloten blijven. Niet omdat daar de stroom nog niet werkt, maar omdat deze regio het meest uitgebreide schoolvervoersysteem van het land heeft. Men wil niet strikt noodzakelijke verplaatsingen en brandstofverbruik zoveel mogelijk voorkomen.