Else Beekman
Het probleem van vochtige doekjes, onder veel ouders beter bekend als billendoekjes, bezorgt ook Spaanse autoriteiten al jaren hoofdbrekens. In het dagelijkse gebruik zijn ze erg praktisch, maar dat nut houdt op zodra mensen de doekjes vaak gedachteloos door de wc spoelen en ze ergens verderop in het rioolsysteem samenklonteren en de boel verstoppen. Hele gemalen draaien er op vast en die verstoppingen moeten voor hoge geldbedragen worden opgelost.
Ze zijn er voor tal van toepassingen. In de schappen van elke supermarkt vind je wegwerpdoekjes voor intieme hygiëne, babyverzorging, handen, gezicht, badkamer, keuken of make-upverwijdering.
De laatste tijd komen vochtige doekjes vooral langs de Spaanse oostkust in het nieuws. In Xàbia klampen ze zich vast aan rotsen aan de zuidkant van het populaire Arenal-strand, terwijl in Benidorm alleen al in 2024 zo’n 300 ton billendoekjes uit het rioolsysteem werd verwijderd. Een enkel doekje is het probleem niet. Dat ontstaat pas als er honderden, zo niet duizenden billendoekjes ergens in een bocht of door een ander obstakel op het pad ophopen in het riool. In de stad Valencia gaat het door het jaar heen in totaal om een prop van ongeveer een kilometer lang. En nog steeds moet er een gedeelte van het riool worden vrijgemaakt tussen de Ciudad de las Artes y Ciencias naar de zuiveringsinstallatie van Pinedo.
Ook op de Balearen vormt het een groeiend probleem: in Palma belandt jaarlijks 1.000 ton vochtige doekjes in het riool, met opruimkosten van 375.000 euro per jaar. De gemeente Sa Pobla waarschuwt via X met de volgende tekst: “Spoel billendoekjes niet door het toilet! In Sa Pobla heeft een opeenhoping van doekjes de riolering van een woning verstopt. Dringend ingrijpen is hier nodig. Ze vergaan niet zoals papier en veroorzaken ernstige problemen. Oplossing: altijd in de prullenbak!”
🚫 No llencis tovalloletes al vàter!
A sa Pobla, una acumulació de tovalloletes ha embussat el clavegueram d’una finca, requerint una intervenció d’urgència. No es desfan com el paper i provoquen problemes greus.
✅ Solució: sempre a la fracció d’higiènics! ♻️ pic.twitter.com/BtHLMx6XCv
— Ajuntament sa Pobla (@ajsapobla) February 5, 2025
Oproep tot een Europees verbod
Het probleem van vochtige doekjes beperkt zich niet tot Spanje. Ook Nederland erkent de schadelijke impact en wil een Europees verbod op vochtige doekjes die plastic bevatten. Het kabinet stelt dat deze doekjes jaarlijks tussen de 22 en 55 miljoen euro aan rioolschade veroorzaken en het rioolsysteem verstoppen. Daarnaast belanden ze op straat en stranden, waar ze niet vanzelf afbreken en handmatig moeten worden opgeruimd. Staatssecretaris Jansen van Milieu heeft in een Kamerbrief gepleit voor een gezamenlijke aanpak binnen de Europese Unie om deze vervuiling bij de bron aan te pakken.
Waarom zijn vochtige doekjes zo schadelijk?
In tegenstelling tot gewoon toiletpapier breken vochtige doekjes niet af in water. Ze bestaan uit synthetische vezels die nauwelijks afbreekbaar zijn. Via het rioolsysteem belanden ze in rivieren en uiteindelijk in de zee, waar ze zich ophopen en stranden vervuilen. In Xàbia spoelen ze met name aan bij de monding van de rivier de Gorgos en bij de rotsachtige delen van het Arenal-strand. In Benidorm vormen ze 90% van de vaste afvalstoffen die in afvalwater worden onderschept. Op de Balearen zorgen ze voor ernstige verstoppingen in het riool, wat leidt tot dure noodreparaties. Daar blijven ze als smerige, witte flarden hangen, een schril contrast met het azuurblauwe water en de pittoreske kustlijn.
Een vicieuze cirkel van vervuiling door billendoekjes
De gemeente en vrijwilligers doen hun best om de vochtige doekjes op te ruimen, maar het is dweilen met de kraan open. Zodra een gebied is schoongemaakt, spoelen er binnen de kortste keren weer nieuwe resten aan. In Benidorm kosten deze schoonmaakwerkzaamheden jaarlijks meer dan 400.000 euro. En hierbij zijn nog niet eens de niet-kwantificeerbare milieueffecten meegerekend. Zware regenval verergert het probleem: overstorten in het riool zorgen ervoor dat doekjes alsnog in zee terechtkomen, waar ze moeilijk te verwijderen zijn.
Bewustwording als oplossing
Het lijkt zo’n klein gebaar: een vochtige doek door het toilet spoelen. Maar de gevolgen zijn groot. Bewoners en bezoekers moeten zich bewuster worden van de impact van hun acties. Eenvoudige gedragsveranderingen, zoals het weggooien van vochtige doekjes in de prullenbak in plaats van het toilet, kunnen een wereld van verschil maken. Benidorm heeft daarom een bewustwordingscampagne gelanceerd onder het motto: “Haz que las toallitas dejen de ser noticia” (Laat vochtige doekjes geen nieuws meer zijn). Via schermen in de stad en andere communicatiekanalen worden inwoners en toeristen aangespoord om doekjes op de juiste manier weg te gooien.
Lees ook: Gooi billendoekjes niet in de wc!