De overzeese handel in Russische ruwe olie is goed voor bijna 90% van de totale Russische olie-invoer in Europa. De EU beoogt met de opgelegde sancties een flinke economische klap uit te delen. Zo zou het voor Poetin steeds lastiger moeten worden om de oorlog in Oekraïne te blijven financieren. Maar hebben de maatregelen wel het gewenste effect of navigeren de Russen door de mazen van het net?
Daar, in kalme wateren, ver weg van het toezicht van de havenautoriteit van Ceuta, lossen (vermoedelijk) Russische olietankers elkaar af. De vrachtschepen voeren zogeheten ship-to-ship transfers uit – overheveling van ruwe olie tussen tankschepen die op zee naast elkaar liggen. Het is een gangbare methode die vaak op geografisch strategische punten plaatsvindt: in dit geval nabij de Straat van Gibraltar.
Ceuta als knooppunt voor verder transport
Te midden van de overheveling van ruwe olie tussen schepen op zee, vormen de wateren van Ceuta het belangrijkste knooppunt. Volgens nieuwsagentschap Bloomberg laadt Rusland de ruwe olie eerst in ‘kleine’ tankers in (met ongeveer 700.000 vaten aan boord) aan de exportterminals van de Baltische Zee. Vervolgens meren de olietankers aan bij Ceuta, waar de ruwe olie in grote tankers wordt overgeheveld, die ten minste 2 miljoen vaten kunnen vervoeren. Daarna hervatten de tankers hun route richting Azië, om Afrika heen.
Ingrijpen is erg lastig
Ondanks dat Spanje – in tegenstelling tot bijvoorbeeld de VS – de ship-to-ship methode in verband met veiligheidsrisico’s verbiedt in hun wateren, kan het maar moeilijk ingrijpen. De tankers liggen namelijk mijlenver uit de kust, grotendeels buiten de territoriale wateren van Spanje en daarmee buiten de jurisdictie van de havenautoriteit van Ceuta. Bronnen bij het Spaanse ministerie van Vervoer wijzen er verder op dat ‘niet kan worden gesteld dat het internationale recht wordt geschonden. Bovendien houden de schepen de bakens aan’.
In een document van het ministerie van Ecologische Transitie, waar RTVE (de Spaanse publieke omroep) inzage in kreeg, staat bovendien dat de schepen veelal onder andere vlaggen varen dan de Russische, zoals de Cypriotische of Panamese vlag. Het schimmenspel dat hierdoor ontstaat maakt ingrijpen erg ingewikkeld voor de Spaanse autoriteiten.
De voordelen van Ceuta als transit hub
De kleine olietankers zijn schaarser en dus duurder in het dagelijks gebruik ($ 55.000 per dag) dan de grote tankers ($ 20.000 per dag). Het is vanuit economisch perspectief daarom voordeliger om de ruwe olie rond Ceuta over te hevelen op de grote vrachtschepen, aldus Bloomberg. Daarnaast is de ligging van Ceuta ideaal: beschut in de Middellandse Zee tegen de stormachtige winden van de Noord-Atlantische Oceaan. Tegelijkertijd ligt het zo dicht bij Gibraltar dat de grote tankers die de ladingen ophalen snel richting de open wateren kunnen varen om zo rond Afrika naar Azië hun route te hervatten. Ook is het zo dat de lokale autoriteiten van andere ship-to-ship gebieden, zoals in Denemarken en Engeland, duidelijk hebben gemaakt geen overhevelingsoperaties te zullen tolereren.
De wateren rond Ceuta zullen voorlopig dus druk blijven met ‘Russisch’ verkeer. ‘Elke oliedollar telt voor het Kremlin. Toch zouden de Spaanse autoriteiten er goed aan doen om hun marinepatrouille in de buurt te houden en ervoor te zorgen dat er niets misgaat. De olietankers hebben vaak hun beste tijd gehad en het risico op lekkage is erg groot’, aldus Bloomberg.