Terwijl politici met modder gooien naar elkaar over de schuldvraag, weten veel mensen in Valencia niet wat ze met alle modder in hun straten, garages en kelders aanmoeten. Vooral het opgehoopte slijk in honderden garages en kelders vormt een gevaarlijke mix van modder, olie, brandstof en zelfs rioolwater en daarmee een gevaar voor de gezondheid.
Bijna vijf miljoen kubieke meter modder verstoppen het sanitaire netwerk van de ‘ground zero’ die na de DANA in Valencia is ontstaan. Hier komen ook nog eens de bergen en bergen modder gevuld met troep bij die bovengronds bevindt. Vrijwilligers, militairen, brandweerlieden en leden van de UME zijn al weken onvermoeibaar aan het werk om de straten in de getroffen gebieden schoon te maken. Alleen schiet het onvoldoende op. Het stagnerend moeras binnen en buiten de garages, die op 29 oktober voor 37 mensen nog een dodelijke val waren, vormt nu een groeiende dreiging voor de gezondheid van de overlevenden, militairen en hulpverleners die proberen om de normaliteit in steden als Paiporta, Alfafar, Catarroja, Sedaví en Masanasa te herstellen.
Toename in ziektes door vervuilde garages vol modder
De modder in de garages van de zwaar getroffen plaatsen ten zuiden van Valencia in L’Horta Sud bevat niet alleen eindeloos veel troep, ook de riolen raken erdoor verstopt. Daardoor vormen veel plekken, zoals kelders en garages nu een broedplaats voor ziekten. De afgelopen weken zijn er vijf gevallen van de ziekte van Weil (leptospirose) geregistreerd. Dat is een infectie die wordt veroorzaakt door contact met water dat besmet is met de urine van geïnfecteerde dieren, vaak ratten.
Ook zijn er inmiddels drie gevallen van legionella vastgesteld bij mensen met onderliggende gezondheidsproblemen. Twee van deze patiënten worden behandeld in het ziekenhuis. Na een gebeurtenis zoals de DANA kan de legionellabacterie via het waterdistributienetwerk in de watersystemen van gebouwen terechtkomen. Bij het inademen van aerolsolen die de bacterie bevatten, kunnen mensen ziek worden. Bijvoorbeeld tijdens het douchen in besmette faciliteiten of tijdens het schoonmaken van modder die is verontreinigd met de bacterie.
De situatie verslechtert zichtbaar. In Picanya is een kerk zelfs gesloten door de opkomst van schimmels, en inwoners krijgen al instructies over hoe ze zelf schimmel van muren en plafonds kunnen verwijderen.
Vuilniszakken in plaats van een toilet
Naast het gezondheidsrisico bemoeilijkt de modder in het watersysteem ook de leefomstandigheden. In sommige getroffen gebieden is de situatie zo schrijnend dat bewoners geen toegang hebben tot schone sanitaire voorzieningen. Volgens Patricia Piqueres, loco-burgemeester van Massanassa, zijn er mensen die hun behoeften noodgedwongen in vuilniszakken moeten doen. “De nood is hoog, en we hebben dringend hulp nodig om het water en de modder uit de garages te krijgen,” verklaarde ze.
Stof van modder verslechtert luchtkwaliteit
Deskundigen waarschuwen voor de gezondheidseffecten van ‘zwevende deeltjes’ die door modder worden gegenereerd en ‘door de bevolking worden ingeademd’ met alle gevolgen voor hun gezondheid van dien. “Al die modder, eenmaal opgedroogd, verslechtert de luchtkwaliteit en genereert zwevend stof dat maandenlang als een soort stofwolk in de omgeving van Ground Zero blijft hangen”, waarschuwt Juan Antonio Ortega in El Español. Hij is kinderarts en hoofd van de Pediatric Environmental Health Unit van het Virgen de La Arrixaca-ziekenhuis in Murcia. Hij baseert zijn zorg op eerder onderzoek naar de effecten van overstromingen op de gezondheid van kinderen en jongeren, uitgevoerd tijdens de DANA in Los Alcázares in 2019.
Gevolgen voor gezondheid van modder en stof tot maanden later merkbaar
De modder die na de overstromingen is achtergebleven in garages, kelders, woningen en op straat, bevat niet alleen rioolwater, maar ook pesticiden van landbouwgronden, chemische stoffen en brandstofresten van auto’s. Volgens Ortega gaat deze enorme hoeveelheid modder tot ernstige schade leiden aan het omliggende ecosysteem. Naar zijn verwachting houdt dit effect minstens drie maanden aan. De gezondheidsgevolgen voor de bevolking kunnen nog tot zes maanden later merkbaar zijn. “Als arts maak ik me zorgen over de middellange termijn,” stelt hij. De arts verwacht een toename van ademhalingsproblemen, met name bij kwetsbare groepen zoals ouderen met COPD, kinderen met astma, en volwassenen met hart- en vaatziekten. Ook kunnen vroeggeboorten of baby’s met een lager geboortegewicht het gevolg zijn. Hij raadt mensen in de getroffen gebieden aan de komende maanden mondkapjes te blijven gebruiken om te voorkomen dat ze het stof inademen.
Maatregelen en noodfondsen om modder te verwijderen
De provinciale overheid van Valencia neemt nu actie. Waar deze aanvankelijk één miljoen euro had voorzien voor het vrijmaken van de garages van modder, verhoogt ze dit bedrag nu naar zeven miljoen. In totaal wil de overheid 600 garages in de regio aanpakken. Bovendien werken de Unidad Militar de Emergencias (UME) en andere hulpdiensten al weken aan het verwijderen van voertuigen en slijk. De totale schade aan gemeentelijke infrastructuur in de regio wordt geschat op 1,3 miljard euro. De provincie heeft tot nu toe 71 miljoen euro uitgetrokken voor noodmaatregelen, waaronder het herstel van wegen, waterzuiveringsinstallaties, en het verwijderen van slib.