Hier liggen de resten van 33.000 slachtoffers uit de Spaanse burgeroorlog. Franco liet het bombastische monument door republikeinse krijgsgevangenen in mensonterende omstandigheden bouwen. Velen stierven tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden in mensonterende omstandigheden. Na zijn dood in 1975 werd de dictator zelf bijgezet in de basiliek van de vallei. Waarmee hij de enige werd in de Vallei der Gevallenen die geen slachtoffer is van de burgeroorlog.
Donderdag werd het decreet van de socialistische regering onder leiding van Pedro Sánchez goedgekeurd met 172 stemmen voor, 2 tegen en 164 onthoudigen. Het kabinet keurde het initiatief eind augustus al goed. Hiermee werd het een van de eerste maatregelen die de nieuwe regering nam, nadat Sánchez de premiers-zetel in juni verkreeg met een aangenomen motie van wantrouwen tegen de voormalige premier Rajoy.
De Partido Popular en de centrumrechtse partij Ciudadanos gaven eerder al aan zich van stemming te zullen onthouden of het decreet te zullen afwijzen. Met het decreet wordt de Wet op de Historische Herinnering gewijzigd. Deze werd ingevoerd door een eerdere PSOE-regering om de wonden van de Spaanse Burgeroorlog en de dictatuur onder Franco erna te erkennen.
In het nieuwe wetsartikel staat dat ‘alleen de stoffelijke resten van hen die stierven als gevolg van de Spaanse Burgeroorlog mogen rusten in de Vallei der gevallenen, een plek voor herdenking, herinnering en eerbetoon aan slachtoffers van het conflict.’
Na de stemming in het Spaanse parlement schreef premier Sánchez op Twitter: ‘Gerechtigheid. Herinnering. Waardigheid. Vandaag heeft #Spanje een historische stap gezet om de rechten van de slachtoffers van het Franquisme te herstellen. Vandaag is onze #democratie beter’.
Podemos-parlementslid Íñigo Errejon zei eveneens op Twitter: ‘Vandaag halen we Franco uit het mausoleum in de Vallei der Gevallenen omdat een dictator niet samen met zijn slachtoffers begraven kan zijn. Ons land regelt een deel van de schulden met de democratie, met gerechtigheid en met genoegdoening voor de slachtoffers van de dictatuur.’
Familie is tegen
De zeven kleinkinderen van Francisco Franco hebben een aanklacht ingediend bij de Nationale Ombudsman. Ze willen dat deze het decreet rond de verplaatsing van hun grootvaders resten juridisch aanhangig maakt bij het grondwettelijk hof. Volgens de familie gaat opgraving in ’tegen de wil van zijn nakomelingen’. Ze wijzen eveneens de methode van dit initiatief af. Een wetsdecreet is in Spanje een snelle procedure die het lange proces achter een normale wetswijziging omzeilt. Franco’s familie heeft de regering al gewaarschuwd dat als men doorgaat het het initiatief dit kan leiden tot verschillende misdrijven, waaronder ‘grafschennis’.
43 jaar lang lag Franco begraven op een plek die jaarlijks duizenden bezoekers trekt. Het controversiële mausoleum dat tussen 1941 en 1959 werd gebouwd door 20.000 gevangenen trekt vanwege de aanwezigheid van Franco en Primo de Rivera ook veel aanhangers van het Franquisme en extreemrechtse lieden aan. De regering hoopt met het verwijderen van Franco’s resten nog voor het einde van het jaar, daar een einde aan te maken, zodat de Vallei der Gevallenen weer een normale herdenkingsplaats kan worden. In de provincie Salamanca heeft de burgemeester van het dorpje Águeda de familie een plek voor Franco’s resten aangeboden.