Else Beekman
De Spaanse regering heeft een strategische zet gedaan om een pact tussen de Partido Popular (PP) en Junts te blokkeren dat gericht is op de afschaffing van de elektriciteitsbelasting. Hiermee voorkomt de regering voorlopig dat de voorgestelde opschorting van het 7%-tarief doorgang vindt.
De regering heeft namelijk de vergadering van de Commissie voor Ecologische Transitie, waarin deze maatregel zou worden besproken, tot nader order uit te stellen. Het pact tussen PP en Junts komt op een politiek gespannen moment, waarin Carles Puigdemont, leider van Junts, premier Pedro Sánchez uitdaagt met de eis van een vertrouwensstemming. Junts heeft samen met de PP een amendement ingediend om de elektriciteitsbelasting, die direct doorwerkt in de energierekeningen van huishoudens en bedrijven, op te schorten. Volgens de PP zou dit de gemiddelde Spaanse familie 400 miljoen euro aan lastenverlichting opleveren.
Economische en politieke impact
De elektriciteitsbelasting (belasting over de waarde van elektriciteitsproductie), in 2013 door de regering Rajoy ingevoerd om een torenhoog tekort in het Spaanse elektriciteitssysteem te dichten, is al langer een bron van controverse. Hoewel het systeem nu een overschot van 4 miljard euro kent, waarschuwt het ministerie voor Ecologische Transitie dat de afschaffing een gat van 1,4 miljard euro in de overheidsfinanciën kan slaan. Critici wijzen erop dat de belasting huishoudens en industrie onnodig zwaar belast. Anderzijds stellen verdedigers dat het een noodzakelijke buffer is voor toekomstige energietekorten.
Hervormingen in het licht van Europese regelgeving
De elektriciteitsbelasting maakt onderdeel uit van bredere wetgeving omtrent de handel in emissierechten. Deze hervorming, gericht op de transitie naar een koolstofarme economie, heeft haast vanwege EU-deadlines. Tegelijkertijd heeft het ministerie voor Ecologische Transitie gewaarschuwd voor de risico’s van juridische onzekerheid en concurrentieverlies voor de Spaanse industrie als de regelgeving niet op tijd wordt geïmplementeerd.
Industrie juicht opschorting toe
De industriële sector, die hard wordt geraakt door stijgende energieprijzen, ziet het voorstel als een welkome verlichting. Volgens Pedro González van de Vereniging van Bedrijven met Groot Energieverbruik (AEGE) kan de maatregel een verhoging van 12 €/MWh in 2025 gedeeltelijk compenseren. Daarnaast omvat het pact een amendement om de industrie van cogeneratie – bedrijven die elektriciteit en warmte combineren – te ondersteunen met nieuwe stimuleringsmaatregelen.
PSOE en Sumar onder druk
De regering, bestaande uit PSOE en Sumar, staat in toenemende mate onder druk door de afkalvende parlementaire meerderheid. Beide partijen proberen de situatie onder controle te krijgen door de commissie uit te stellen en de mogelijkheid te onderzoeken om het amendement terug te draaien. Regeringswoordvoerder Pilar Alegría benadrukt dat het proces zich in een vroeg stadium bevindt, maar de oppositie ziet hierin een zwaktebod.
Verzoek Puigdemont om vertrouwensstemming
Carles Puigdemont, leider van Junts per Catalunya, heeft premier Pedro Sánchez opgeroepen zich te onderwerpen aan een vertrouwensstemming in het Congres. Puigdemont uitte zijn ontevredenheid over het niet-nakomen van afspraken door de regering. Dan heeft hij het met name over de amnestiewet en de officiële status van het Catalaans in de Europese Unie. Hij benadrukte de noodzaak tot een herziening van het vertrouwen in Sánchez en dat zijn partij een initiatief zal indienen om deze kwestie in het parlement te bespreken.
De Spaanse grondwet bepaalt dat alleen de premier zelf een vertrouwensstemming kan initiëren. Tot op heden heeft Sánchez geen intentie getoond om dit te doen. De regering heeft de oproep van Puigdemont afgewezen en benadrukt dat de meerderheid van de Spanjaarden vertrouwen heeft in Sánchez.