Else Beekman
Het Spaanse kabinet heeft dinsdag een baanbrekend wetsvoorstel goedgekeurd dat sociale media gebruikers met grote invloed verplicht om onjuiste of misleidende informatie te corrigeren. Deze nieuwe “Ley de Rectificación” markeert een belangrijke stap in de strijd tegen desinformatie.
De nieuwe wet breidt het recht op rectificatie uit naar digitale platforms zoals Instagram, TikTok en X (voorheen Twitter). Dit recht verwijst naar de juridische mogelijkheid voor individuen om correctie te eisen van onjuiste of misleidende informatie die over hen is gepubliceerd.
Waar het oorspronkelijke recht op rectificatie uit 1984 zich vooral richtte op traditionele media, speelt de nieuwe wet in op de invloed van sociale media in het huidige medialandschap. Minister Félix Bolaños, verantwoordelijk voor het initiatief, benadrukte het belang hiervan: “Sommige profielen op sociale media bereiken meer mensen dan traditionele nieuwsmedia. Deze hervorming is cruciaal om de kwaliteit van het publieke debat te waarborgen.”
Voor wie geldt de wet?
De wet richt zich specifiek op:
- Sociale media gebruikers met meer dan 100.000 volgers op een enkel platform of 200.000 volgers verdeeld over meerdere platforms.
- Digitale platforms, die verplicht worden om specifieke kanalen in te richten voor het afhandelen van rectificatieverzoeken.
Wat verandert er concreet?
De wet introduceert een aantal belangrijke wijzigingen:
- Langere reactietijd: De termijn om een rectificatie aan te vragen wordt verlengd van zeven naar tien dagen. Dit biedt burgers meer tijd om onjuiste informatie te identificeren en juridische stappen te ondernemen om deze te laten corrigeren.
- Minder bureaucratie: Het formaliseren van verzoeken, zoals het richten van een schriftelijk verzoek aan de hoofdredacteur, is niet langer verplicht. Daarmee wordt het proces om rectificatie te eisen eenvoudiger en maakt het toegankelijker voor mensen die niet bekend zijn met juridische of administratieve processen.
- Bescherming na overlijden: Nabestaanden kunnen rectificaties aanvragen voor onjuiste informatie over overleden dierbaren. Deze juridische bescherming was voorheen niet expliciet in de wet opgenomen. Zo kan reputatieschade ook postuum hersteld worden.
Waarom deze hervorming?
Met deze nieuwe wet wil de Spaanse regering de groeiende invloed van desinformatie op de democratie aanpakken. “We leven in een tijd waarin onwaarheden het vertrouwen in publieke instellingen en het maatschappelijke debat schaden. Deze wet is een noodzakelijke stap om de waarheid te laten zegevieren,” aldus Bolaños.
De wet zal van toepassing zijn op zowel traditionele als digitale media en biedt duidelijke richtlijnen voor hoe rectificaties moeten worden gepubliceerd, afhankelijk van het type medium. Het kabinet benadrukt dat deze maatregelen onderdeel zijn van een breder democratisch actieplan.
Een impuls voor de digitale rechtsorde
Met zeven artikelen biedt de wet een modern juridisch kader dat het voor burgers eenvoudiger maakt om hun reputatie te beschermen in een tijdperk waarin desinformatie wijdverspreid is. Het wetsvoorstel vertegenwoordigt volgens de regering een essentiële vooruitgang voor de democratische rechten van burgers.
“Deze wet geeft burgers de middelen om zich te verdedigen tegen de chaos van valse informatie. Het is een krachtige stap in de richting van een gezondere digitale samenleving,” concludeerde minister Bolaños.
Desinformatie rond DANA-ramp
De desinformatie speelde ook een grote rol tijdens de DANA-ramp in Valencia eind oktober. De zware storm veroorzaakte overstromingen, 223 slachtoffers en aanzienlijke schade. Veel valse informatie en geruchten gingen rond. Zo werd beweerd dat het aantal doden veel hoger zou zijn dan dat wat door de autoriteiten werd doorgegeven, dat de radar van de Spaanse weerdienst AEMET in Valencia defect was, dat de overstromingen zouden zijn veroorzaakt door de afbraak van dammen of dat cloud seeding de oorzaak was van de extreme hoeveelheid regen die voor de overstromingen zorgde. Dergelijke desinformatie zorgen voor veel sociale onrust en laten het wantrouwen in overheden en officiële instellingen groeien.
Desinformatie als groeiend probleem
Desinformatie is een significant probleem in Spanje. Volgens het laatste Eurobarometer-onderzoek noemt 85% van de Spanjaarden desinformatie een probleem voor het land. Daarnaast heeft 83% van de bevolking informatie aangetroffen die zij als vals of misleidend beschouwt. Dit schaadt niet alleen de publieke perceptie, maar ook het vertrouwen in media, de wetenschap, overheidsinstellingen en andere instituten. Hoewel 57% van de Spanjaarden de pers als betrouwbaar beschouwt, blijft er zorg bestaan over de invloed van politieke en commerciële druk op de berichtgeving.
Lees ook: Spaanse koning waarschuwt voor desinformatie als risico voor democratie