Het Spaanse ministerie voor Ecologische Transitie heeft officieel bevestigd dat slechts 41,3% van de plastic drankflessen die in 2023 op de markt zijn gebracht, is ingezameld voor recycling. Deze cijfers zijn veel lager dan het vastgestelde doel van 70%. Daarom is de overheid nu gedwongen het beleid voor afvalinzameling radicaal te herzien en om binnen twee jaar een statiegeldsysteem in te voeren.
Het nieuwe systeem van ‘borg, terugbetaling en hergebruik’ wordt in het Spaans aangeduid als SDDR-systeem (sistema de depósito, devolución y retorno). Veel Europese landen hanteren al een dergelijk statiegeldsysteem. En het werkt daar ook. Consumenten zijn verplicht een klein bedrag te betalen bij aankoop van een plastic fles en krijgen dit terug wanneer ze de lege verpakking inleveren. De Spaanse wet op afval en verontreinigde bodems bepaalt nu dat als het recyclingdoel van 70% niet wordt gehaald, het SDDR-systeem ingevoerd moet worden.
Hoeveel werkelijk ingezameld?
Op dit moment worden plastic flessen in Spanje ingezameld via de gele container, beheerd door Ecoembes. Die taak voert het bedrijf uit op basis van overeenkomsten met lokale en regionale overheden. Deze afspraken vallen onder het systeem van Collectieve Producentenverantwoordelijkheid (CPV), zoals vastgelegd in de Spaanse wetgeving. Het idee achter dit systeem is dat producenten en importeurs van verpakkingen de verantwoordelijkheid dragen om hun producten na gebruik terug te winnen en te recyclen. Daarmee ligt de focus op een gedeelde verantwoordelijkheid tussen bedrijfsleven en overheid voor een duurzame afvalverwerking.
Volgens Ecoembes werd in 2023 maar liefst 73,4% van de plastic flessen ingezameld, een percentage dat sterk afwijkt van de nu door het ministerie gepresenteerde cijfers. Ecoembes wijt dit verschil aan een andere berekeningsmethode, waarbij het ministerie niet de inzameling buitenshuis meerekent. Volgens de organisatie is deze goed voor 40% van de flessen. “De discrepantie toont de noodzaak van een eenduidige, transparante meetmethode aan,” aldus Ecoembes.
Ontluisterend rapport Greenpeace
Helaas voor Ecoembes blijken ook hele andere cijfers uit een rapport van Greenpeace en Rethinking. Dat stelt dat Ecoembes de recyclingcijfers structureel opblaast, terwijl het werkelijke recyclingpercentage voor verpakkingen aanzienlijk lager ligt. Bij plastic verpakkingen in het algemeen is het verschil helemaal schrijnend. Ecoembes rapporteert 89,2%, terwijl het onderzoek van Greenpeace uitkomt op slechts 34,8%. Het systeem van afvalscheiding via containers lijkt zijn limiet te hebben bereikt en grote hoeveelheden verpakkingen belanden nog steeds in restafval. Daarom pleiten de onderzoekers al lang voor een radicale ommezwaai naar systemen zoals statiegeld om de Europese doelen te halen. Nu lijken ze hun doel eindelijk te bereiken.
Greenpeace juicht beslissing toe
De organisatie Greenpeace heeft het ministerie gefeliciteerd en spreekt van een overwinning voor het milieu. “Na een lange en zware strijd is dit een feestelijke dag voor Greenpeace,” aldus Julio Barea, verantwoordelijk voor de plasticcampagne bij Greenpeace. “Ecoembes heeft jarenlang misleidende cijfers gepresenteerd over recycling. De terugkeer van statiegeld is een stap vooruit voor ons aangetaste milieu.”
Volgens Greenpeace worden er dagelijks 51 miljoen drankverpakkingen in Spanje verkocht, waarvan er slechts 20 miljoen worden ingezameld voor recycling. De rest belandt in het milieu, van stranden tot rivieren. Met het SDDR-systeem zou meer dan 90% van deze verpakkingen kunnen worden teruggewonnen, een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de huidige situatie.